Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wprowadzenie
poglądyniesąwyrazemspołecznegowstecznictwa,gdyżprzy-
szłość-mimożepozbawionaprzeżyćmetafizycznychorazreli-
gii,sztukiifilozofii-przyniesiepowszechnąszczęśliwość18.
Dzisiejszaperspektywamajednakjeszczeinneoblicze.Nie
byłobyprzecieżsłuszne,gdybyśmyobraznaszychczasówzawę-
zilitylkodoopisuzbudowanegonateoriikryzysu,zagrożenia
idestrukcji.RacjęmiałJoséOrtegayGasset,któryjeszczewla-
tachtrzydziestychzeszłegowiekuwskazywałnaambiwalentne
cechywspółczesności:zjednejstronypojawieniesięiekspansja
wkulturzeczłowiekamasowego,zagrażającawypracowanej
dotądtożsamościZachodu,zdrugiejzaśwspomnianejużna
początku„podniesieniesiępoziomudziejów”,znajdującewyraz
wewzrościedługościijakościżycia,wpolepszeniusięjegowa-
runkówekonomicznych,wwiększejdostępnościdóbrkultury,
którewcześniejpozostawałyzastrzeżonetylkodlanielicznych
grupspołecznych.Podobnaambiwalencjawystępowaławoce-
nachwymienionegoprzedchwiląWitkacego,którywprawdzie
faworyzowałtendencjęmetafizyczną-wiążączniąrealizację
prawdziwegoczłowieczeństwa-aledostrzegałteż,choćjejnie
cenił,tendencjęspołeczno-etyczną,wyrażającąsięwutylitary-
stycznymwzrościespołecznejszczęśliwości.
Kryzystobowiempojęcieselektywneoraznacechowaneak-
sjologicznie.Trzebajużwybraćpewienobszarkulturyiżycia,
uzasadnićjegowagęipryncypialnycharakter,bynastępnie,oile
zachodząwtymobszarzenegatywneprzekształcenia,mócgo
potraktowaćjakodziedzinękryzysu.Widaćtojużwtym,żete
samefakty,tesamezdarzeniabądźtendencjesąwjednychkon-
cepcjachtraktowanejakoprzejawprocesówdoskonaleniaipostę-
pu,winnychzaśujmujesięjejakoświadectwokryzysu.Podobnie
18Por.S.I.Witkiewicz,Noweformywmalarstwieiwynikającestądniepo-
rozumienia,[w:]tenże,Noweformywmalarstwieiwynikającestądnieporo-
zumienia.Szkiceestetyczne.Teatr,opr.J.Leszczyński,PaństwoweWydawnic-
twoNaukowe,Warszawa1974,s.100.
