Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
NiccolòMachiavelli,Ksi¹żę
Zdobytetądrogądoświadczeniezostałospożytkowaneiujętewsystemwtrak-
tacieKsi¹żę,którypowstałwtedy,gdywypadkipolityczneodsunęłyMachiavelle-
goodczynnegoudziałuwżyciupublicznym.Rok1512przyniósłdlaFlorencjiważne
zmiany.PoupadkupanowaniafrancuskiegoweWłoszechwystąpiłaprzeciwFlo-
rencjiLigaświęta,chcącjąukaraćzato,żewierniewytrwaławprzymierzuzFran-
cją.Republikapobezskutecznejobroniedostałasięwręcewojskhiszpańskich
isprzymierzeńcówpapieża;równocześniezaśnastąpiłupadekrządówrepublikań-
skich.GonfalonierPiotrSoderinimusiałustąpić,adowładzypowróciliMedyce-
usze.RazemzSoderinimodpadłtakżeMachiavelli,którynamocyjednomyślnej
uchwałySignoriizdnia7października1512rokuzostałpozbawionyurzędusekre-
tarza,zaczymposzedłzakazoddalaniasięprzezrokpozagranicerzeczypospolitej,
tudzieżpokazywaniasięwpałacurządowym.Gdyzaśwtymczasieodkrytotzw.
spisekBoscolichiCapponich,skierowanyprzeciwkorządomMedyceuszy,padło
takżepodejrzenienaMachiavellego,któryodpokutowałjeciężkimwięzieniemitor-
turą.UłaskawionywkońcuprzezLeonaX,pędziłodtądżyciewniedostatku,
mieszkającwswejodziedziczonejpoojcuposiadłościwiejskiejprzySanCasciano.
Przymusowabezczynnośćisamotnośćciążyłymubardzo;niemającwsobietej
siłycharakteru,którabypozwoliłamuznosićzpodniesionymczołemprzeciwno-
ścilosu,poddawałsięczęstozniechęceniu,aulgiizapomnieniaszukał,piszącwiersze,
wktórychwyszydzałwszystkoiwszystkich,iukładającrozwięzłekomedie.
Wreszciezacząłstudiowaćpoetówihistorykówstarożytnych,rozmyślaćnadprze-
szłościąiteraźniejszością,nietracącciąglenadziei,żeudamusiępowrócićdo
czynnegożyciapolitycznego.
Owocemtychrozmyślańistudiówbyłyjegodwadzieła:Ksi¹żę(IlPrincipe)
iRozprawanadpierwszymdziesięcioksięgiemhistoriiRzymuTytusaLiwiusza8(Di-
scorsisopralaprimaDecadiT.Livio).Obydwatedziełapowstawałyrównocześnie,
coponadwszelkąwątpliwośćpotwierdzafakt,żewKsięciuodwołujesięczęstoautor
dotego,oczymmówiwRozprawieinaodwrót,wRozprawiecytujeKsięcia.Lecz
łączytedziełanietylkotenzwiązekzewnętrzny,czasowy;pomimopewnych
sprzecznościdopełniająsięonewzajemniecodotreści;pierwszetraktujeojedy-
nowładztwie,drugieorządachrepublikańskich,razemwięcwzięteobejmujądwie
najważniejszeformyustrojupaństwowego.
GenezęKsięciawyjaśniadopewnegostopnialistMachiavellego,pisanydnia10
grudnia1513roku9doFranciszkaVettoriego,posłaflorenckiegowRzymie.Wli-
ścietymoddajeMachiavellisweprzykrepołożeniematerialne,opisujeswojezaję-
8N.Machiavelli,RozprawaopierwszymdziesięcioksięguhistoriiRzymuTytusaLiwiusza,przeł.
K.Żaboklicki,Warszawa1997.
9ListtenogłosiłporazpierwszyMichelAngeloRidolfiwMediolaniew1810r.(Pensieriintorno
alloscopodiNiccolòMachiavellinellibroDIlPrincipeD).
