Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
KsięstwoWarszawskie(1807–1815)
tylkonikczemny”.Wpływnaowąewolucjęnastrojówipoglądówwywierały
inicjatywyzmierzającedorozwojuiumocnieniapolskiejedukacji,naukiikul-
tury,którepojawiłysięwówczaswzaborzepruskimirosyjskim.Niebyłyto
przemianyświadomościdotyczącewyłącznieelity–międzyobiegiemelitarnym
iszerszymikręgamispołecznymidokonywałasię,choćbywograniczonym
zakresie,wymianaidei,przekonańiwyobrażeń.
Stopniowemuprzezwyciężaniuporozbiorowejtraumyiobawoprzyszłość
narodutowarzyszyłupadeknadzieinaszybkąodbudowęwłasnegopaństwa,
wiązanychprzezwieluPolakówzpolitykąFrancji.Odżyłyonenakrótko
wlatach1797–1800zasprawązwycięstwgenerałaBonapartego,od1799roku
pierwszegokonsularepubliki.Po1801rokurysującasięnahoryzonciepolitycz-
nymperspektywadłuższegopokojunakontynencieosłabiławiaręwsensdalszej
walkilubaktywnejdziałalnościniepodległościowej:DJużsięnicniecofnie.Na
cóżtrućtednikilka,comisiężyćpozostaje”–słowazlistuJózefaWybickiego
zwiosny1802roku,dlajednychprzejawzwątpienia,dlawieluinnychprzykład
życiowegorealizmunabytegokosztemwieluwyrzeczeń,oddająnastrojelicz-
nychemigrantów,legionistówikonspiratorów
56
.Niezmieniłoichzasadniczo
zaostrzeniesytuacjipolitycznejwEuropieiwybuchwojnytrzeciejkoalicji
zFrancjąw1805roku.Wieścioklęsceponiesionejprzezdwóchspośródzabor-
ców,AustrięiRosję,napolachAusterlitzwieluPolakówprzyjęłozsatysfakcją,
alenierozpaliłyoneentuzjazmunarodowegoaniniedoprowadziłydoreak-
tywacjidziałalnościspiskowej.Zbytdobrzepamiętanorozczarowaniasprzed
czterechlat,bypodejmowaćryzykownedziałaniabeznajmniejszejzachętyze
stronycesarzaFrancuzów.Znaczniemniejemocjiniżprzedkilkulatywywo-
ływałyrównieżwieściokilkutysiącachlegionistówprzeniesionychnasłużbę
włoską,anastępnieneapolitańską.Wówczesnejsytuacjiszczątkidawnych
legionów,wegetującezdalaodgłównegoteatruwojny,trudnobyłouznaćza
atutwdziałaniachnarzeczodzyskanianiepodległości.Wśrodowiskachsympa-
tyzującychniegdyśzorientacjąprofrancuskąichlosbudziłwspółczucie.Wśród
wrogolubsceptycznienastawionychdoideizbrojnejwalkioniepodległość
zpomocąFrancjiwieściopotyczkachtoczonychprzezżołnierzyDąbrowskiego
zwłoskimipowstańcamiwywoływałyraczejwzruszenieramion:DUmieszczon
zatemwobcymwojskuzmałąpłacą,/biłsięwalecznie,alesamniewiedziałza
co”–charakteryzowałbyłegolegionistę,bohateraswejkomediiz1805roku,
dawnytargowiczaninDyzmaBończaTomaszewski
57
.
NadziejeczęścipolskiejelitynakrótkorozbudziłplanAdamaJerzego
Czartoryskiego,przyjacielacaraAleksandraI,pełniącegowówczasobowiązki
56J.Wybickidożony,Wrocław8V1802,ArchiwumWybickiego,t.3,s.4.
57D.BończaTomaszewski,Pierwszamiłość,Lipsk1805,s.52.
