Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
AnnaLipka
nośćiinnowacyjnośćlubjeśliwystępujetwórczośćbezdzieł(wznaczeniu
wprowadzonegoprzezA.Maslowapojęcia:self-actualizedcreativity).
Przedmiotemanalizyikrytycznejocenyopracowaniasąteorieklasyczne,
współczesneisystemowe.Oiletepierwszemajązakotwiczeniewwielkich
szkołachpsychologicznychizakładająjakościowąspecyficznośćprocesów
twórczychwporównaniudoinnychformpoznaniaizachowania,otyletedrugie
cechuje:eklektyzmteoretyczno-metodologiczny,odejścieodwyjątkowościtych
procesóworazprzyjęcie
paradygmatupoznawczegowyrażającego
się
wposzukiwaniubazyempirycznejwbadaniachkognitywnych
3.Zkoleiteorie
systemoweodchodząodwąskiego,ograniczonegodomechanizmówpsycholo-
gicznychorazcechiprocesówpsychicznych,traktowaniatwórczościnarzecz
uwzględnieniatakżejejniepsychologicznychdeterminantóworaznarzeczpa-
trzenianatwórcęprzezpryzmatpozostałychelementówsystemu.
Wliteraturzeprzedmiotuproponujesiętakżeinneklasyfikacjeteoriitwór-
czości,np.
4rozróżnieniepomiędzyteoriami:
−procesualnymi(koncentrującymisięnaprocesiepowstawaniatwórczychidei),
−personologicznymi(dotyczącymiosobowościtwórczej),
−atrybutowymi(odnoszącymisiędocechwytworówtwórczych),
−ekologicznymi(skupiającymisięnastymulatorachiinhibitorachtwórczości
wotoczeniu),
przyczymdwiepierwszeproponujesię
5nazwaćteoriamimikroskopowymi.Inny
jeszcze,opartynaparadygmatach,podziałteoriiproponująR.J.SternbergiT.I.Lu-
bart(którzywyróżniająnastępującepodejścia:mistyczne,pragmatyczne,psychody-
namiczne,psychometryczne,poznawcze,społeczno-personalistyczne,konfluencyj-
ne)orazR.Mayer(wyróżniającytakiekluczowepodejściadlawspółczesnych
badańnadtwórczością,jak:psychometryczne,eksperymentalne,biograficzneoraz
podejścia,którebędąważnewprzyszłości,tj.podejście:biologicznezwiązaneze
sztucznąinteligencjąikontekstualne),atakżeL.Cohen(wyróżniającapodejście
mechanistyczneiorganizmiczneorazintegrującejepodejścierozwojowe)
6.Przyję-
ciezapodstawęniniejszychrozważańklasyfikacjipodziałuteoriiwedługE.Nęc-
kiej
7wynikałozdostępnościichcharakterystykijednoznacznegoprzyporządkowa-
niaklasyfikacyjnego,niezbędnychdlarealizacjipostawionegocelu.
3Ibid.,s.45.
4K.J.Szmidt:Pedagogikatwórczości.GdańskieWydawnictwoPsychologiczne,Sopot2007,s.79.
5A.Tokarz:Twórczość.W:Encyklopediapsychologii.Red.W.Szewczuk.FundacjaInno-
wacja,Warszawa1998.
6K.J.Szmidt:Op.cit.,s.80-84.
7E.Nęcka:Psychologiatwórczości.Op.cit.,s.35-52,s.173-187.
