Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zaburzeniamowyijęzykawywołaneuszkodzeniamii/lubdysfunkcjamioun
21
Drugąjestopóźnienie9rozwojumowy[Emiluta-Rozya,2007],któremożnautożsa-
mićzzespołemopóźnionegorozwojumowyczynnej[Zaleski,1992;Jastrzębowska,
Pelc-Pękala,1999].Jakocechęwspólną,charakterystycznądlapóźniejszego,
przesuniętegowczasierozwojumowy,uważasięustąpieniespostrzeganychwe
wczesnychetapachrozwojumowyograniczeń.Wliteraturzeprzedmiotuwska-
zywanesąprzezposzczególnychautorówbardzoróżnegranicewiekowetego
wyrównaniadopoziomunormatywnego.Itak,wprzypadkachtzw.prostego
opóźnieniarozwojumowy,samoistnegoopóźnieniarozwojumowyoczekiwanejest
pełneopanowanieprzezdzieckokompetencjijęzykowejpoukończeniutrzeciego
-doczwartego,piątegorokużycia[Zaleski,1992;Jastrzębowska,Pelc-Pękala,
1999;Emiluta-Rozya,2007].Wtychprzypadkachnastępujeszybkienadrabianie
początkowychopóźnień,niekiedywręczspektakularne.Natomiastprzyrozpozna-
niuzespołuopóźnionegorozwojumowyczynnej,opóźnieniarozwojumowy-ze
względunaszerszyzakresobjawówjęzykowych-rozwójkompetencjijęzykowej
nieprzebiegabardzodynamicznie,choćpodlegaciągłemuwyraźnemupostępo-
wi.Trudnościutrzymująsiędookresuszkolnego,anawetdłużejiczęstostają
sięprzyczynąkolejnychnieprawidłowości-wnabywaniuumiejętnościczytania
ipisania[Zaleski,1992;Jastrzębowska,Pelc-Pękala,1999;Emiluta-Rozya,2007].
WbadaniachprzeprowadzonychprzezM.Smoczyńskąokazałosię,żetylko
niewielkaczęśćdzieci,uktórychstwierdzonowwieku2latopóźnionyrozwój
mowy,rzeczywiścieopanowałaumiejętnośćposługiwaniasięmowąijęzykiemna
poziomierówieśnikówwwiekuokołopięciu,sześciulat.Grupatastanowiłazale-
dwieok.15-25%,natomiastwgrupieaż30-50%dzieciopóźnieniewciążbyło
widoczneinienastąpiłooczekiwanewyrównanie[Smoczyńska,2012].Wtakiej
sytuacjitrudnorozstrzygnąć,czySLItojednostkasygnalizującaopóźnionyrozwój
mowyczyjużzaburzony.Niektórzybadaczewskazują,żewprzypadkubraku
wyrównaniarozwojumowy,zpierwotnegoobjawuopóźnionegorozwojumowy
rozwijasięzczasemutychdzieciSLI[Smoczyńska,2012].Wtakimrozumie-
niuSLIjestjużjednakjednostkązaburzonegorozwojumowy.Czyzatemnie
maokreślonejprzyczyny-możliwegodoustaleniauwarunkowaniaanatomicz-
negoi/lubfunkcjonalnego,środowiskowegotegozaburzenia?Brakjestjedno-
znacznejodpowiedzinatopytanie,corazczęściejjednakwiążesięprzyczynę
SLIznnietypowymfunkcjonowaniemośrodkowegoukładunerwowego,które
uniemożliwiaszybkieprzetwarzaniedanychjęzykowych.Jakoprawdopodobne,
uważasięrównieżistnienienklikujednoczesnych,nakładającychsięczynników
wywołującychtozaburzenie”,wtymuwarunkowańgenetycznych[Rapin,1996].
NatymetapiebadańwyłączasięjednakzgrupydziecizSLI,tenzpoważny-
9Bardzokonsekwentnerozróżnienieogólnegostanuopóźnionegorozwojumowyodkonkret-
nychjegojednostekdiagnostycznych:prostegoopóźnieniarozwojumowyiopóźnieniarozwoju
mowy-wprowadziłaD.Emiluta-Rozya.Wyróżniłarównieższczegółowocharakterystyczneobjawy
językoweiniejęzykowe[2007].
