Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Wpływgranicyikoleinakształtowaniesięukładówprzestrzennych…
27
urbomorfologiimożnawyróżnićformycharakterystycznedlaposzczególnychokresów
orazsposób,wjakidanaformapowstała(Koter,1994).Przyanalizieproblematycz-
negodziedzictwakulturowegomiastaijegootoczeniawymaganejestpołączenieobu
podejść.Poniżejzestawionodwamodele-ujmującezarównomorfologiczneprzemiany
działkimiejskiejwedługConzena(1962)(ryc.5A),pozwalająceokreślićfazęrozwoju
zabudowy,jakipropozycjęGasidły(1998),rozpatrującącyklprzekształceńzagospo-
darowaniaterenu(ryc.5B).Stopieńwypełnieniadziałkimiejskiejprzechodzikolejno
odfazyinicjalnej,przezwzrostwypełnieniaijegokulminację,ażdorecesji,anawet
doprocesusanacji,tj.oczyszczeniadziałkizzabudowy,mogącejstanowićwówczas
miejscekolejnejinwestycji(por.Zagożdżon,1988).Zkoleizewzględunazagospoda-
rowanieterenuwyróżnićmożnaszeregnastępującychposobieprocesów:planowanie
irozwój,anastępnie-dojrzałość,któramożeprowadzićdoupadku(wtymdoopu-
stoszenia)orazkoniecznościjegoodnowy.
Zgodniezujęciemgenetyczno-systemowymwpłaszczyźniemorfologicznejfunkcją
miejscastająsięmaterialneformyzagospodarowaniaprzestrzennego,którychutylitar-
nyisymbolicznycharakterniezawszejestdostosowanydoaktualnychpotrzebmiesz-
kańców(Suliborski,1994).Obiektytakienazywanesąreliktami(Dziewoński,1962)bądź
zabytkamiprzewodnimi(Koter,1994),natomiastdlaurbanistymogątobyćelementy
krystalizująceplanmiasta.Sątoczytelneelementy,któreniegdyśzarównodecydowały
okierunkachrozwojuprzestrzennegomiasta,jakiorganizowałyżyciespołeczne(Wej-
chert,1984).Wszystkieoneniosązesobąnietylkowartośćhistoryczną,lecztakżenie-
rzadkosąnacechowaneładunkiememocjonalnym.JakokreśliłOstrowski(2001,s.41):
Siłyspołeczne,podktórychwpływemkształtująsięmiasta,mogąwystępowaćznie-
jednakowąintensywnością.Szczególneznaczeniemawtymwzględziestosunekdo
okazałościbudownictwa,którąpodziwianoalboteżpotępiano.[…]Zapałdobudow-
nictwa,lubjegobrak,zależyodcharakteruzainteresowańludnościiwiążesięzca-
łokształtemjejaktywnościkulturalnej.
PotwierdziłtoLynch(2011),pisząc,żenaobrazmiastawpływająm.in.jegoznaczenie
społeczne,funkcjaihistoria,anawetnazwa.
Rycina5.Cyklrozwojumorfologicznegodziałkimiejskiej(A)orazcyklprzekształceńzagospodarowania
terenu(B).
Źródło:Opracowaniewłasnenapodstawie:Conzen,1962,s.407;Gasidło,1998,s.25.
