Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JustynaSchollenberger
teoriaewolucji.Darwinwewszystkichswychdziełachproponujeczytel-
nikowićwiczeniazmyśleniaipatrzenia.Cociekawe,jaksięwydaje,nie
wymagaonjednakodczytelnikówpodejściaściśleobiektywnegoibezna-
miętnego.Zachęcaraczej,byzachwycićsięprzyrodązwłaściwych,już
nienaiwnychczyuwarunkowanychtradycjąpowodów.
ŚwiatDarwinowskiniejestświatem,jakchcielibyniektórzykrytycy
darwinizmu,całkowicieodczarowanym,odartymzwszelkichtajemnic,
zastąpionychodtejporybiologicznymideterminantami.Todopieroteo-
riaewolucjipozwalawewłaściwysposóbzachwycićsięświatemnatury;
dostrzecjegopięknoiskomplikowanie.Coistotne,umożliwiateżdostrze-
żenie,żeczłowiekniejestwcalejedynąistotąobdarzonąświadomoś-
cią.ArgumentacjaDarwinaodwołujesiędoanegdot,dokonkretnych,
pojedynczych,cudzychlubwłasnych,obserwacji–jestwięcczęstonie-
naukowawewspółczesnymtegosłowaznaczeniu(oczymbędępisała
dalej).CzęstokroćusiłujeDarwindocieccudzego,takżezwierzęcego,
punktuwidzenia.Takisposóbpisaniaodpowiadapodejściubadawczemu
przyrodnika.Darwin,jakpiszeGillianBeer,jestbadaczemncudzychświa-
domości”(consciousnessofothers),wyczulonymnajejprzejawynanawet
najniższychpoziomachżyciaorganicznego:nAnegdotyzakładająinterpre-
tacyjnąrolęobserwatora,dążącegodowejrzeniawcudząświadomośćprzy
użyciuniedoskonałychśrodkówwłasnejuważności”2.Oczywiście,czasem
prowadzitoDarwinadonieuprawnionego,zdzisiejszegopunktuwidze-
nia,antropomorfizowaniazachowańzwierzęcych.Wynikajednakprzede
wszystkimzkonsekwentnegopodążaniazawłasnąteorią:ludzkieupodo-
baniaizdolnościniewzięłysięznikąd,majązwierzęcekorzenie.Skoro
takjest,musimyprzyznaćzwierzętomzdolnościuznawanetradycyjnieza
unikalnieludzkie.
WartykulezanalizujęprzedstawienieptakówwDoborzepłciowym
Darwina3.Interesowaćmniebędąteopisy,wktórychnaturalistaskupia
sięnaniezwykłymwyglądzieptakówiichzmyśleestetycznym.Darwin
stawiatezęo,równoległymwobecdoborunaturalnego,wpływiedoboru
płciowegonawyglądirozwójgatunkówzwierzęcych.Niebezprzyczyny
koncentrujesięnaptakach–stworzeniach,którychupierzeniebywa
2
G.Beer,Darwin
’sPlots.EvolutionaryNarrativeinDarwin,GeorgeElliot,andNineteenth-
-centuryFiction,NewYork2009,s.254.
3
K.Darwin,Dobórpłciowy,przeł.K.Zaćwilichowska,Warszawa1960.Oczywiścienie
podejmęnawetpróbywyczerpującejklasyfikacjiwszystkichornitologicznychobserwacjioraz
przykładówwdziełachwielkiegoprzyrodnika.Tegozadaniapodjąłsię,zeznakomitymskutkiem,
ClifordFrith.Zob.C.B.Frith,CharlesDarwin
’sLifewithBirds:HisCompleteOrnithology,New
York2016.
22
