Wstęp
Swojążyciowąprzygodęakademickązaczynałemponadpiętnaścielattemu.Świat
uczelniwyższychpokilkulatachdoświadczeńzawodowychzdobywanychwbiznesie
wydawałsięeldorado.Dawałmożliwościrozwojuintelektualnego,stanowiłbez-
piecznezawodowo,choćniezbytintratnezajęcie,októrymmyślałempatetycznie
jakooswojejżyciowejmisji.Gdydzisiajprzyglądamsięmoimmłodszymkolegom,
rozpoczynającymswojądrogęakademicką,jestemzaniepokojony,boperspektywy
niewydająsięjużtakciekawejakpiętnaścielattemu,chociażPolskazmieniłasię
odtamtegoczasunalepsze.Przezlatapracydojrzałemdoprowadzeniabadańnad
uczelniamiwyższymiiczujępotrzebępodzieleniasięswoimidoświadczeniami.Jed-
nakoznaczato,żewielemyślizawartychwtejksiążcemacharakterautorefleksyjny
isubiektywny.Przedsięwzięciubadaniauczelnitowarzyszypoczucieambiwalencji,
związanejzkoniecznościąopisywaniaorganizacji,któreznamiwktórychpracuję
oddawna.Analizyirefleksjerozwijanewtejmonografiisączęstoopartenaobser-
wacjachiopiniachwywodzącychsięzwłasnegodoświadczeniazawodowegooraz
wynikajązwielurozmówprowadzonychzkolegamipofachu.Starałemsiępodkre-
ślićwrozważaniachzłożonośćdokonującychsięzmianwspółczesnychorganizacji
ikulturakademickich,któremogąbyćinterpretowaneprzywykorzystaniuróżnych
perspektywpoznawczych.Książka,którąoddajęwPaństwaręce,jestdziełemdrogi,
amożenawetrozdroża,bowspółczesneuniwersytetyzmieniająsięorazróżnicują
bardzoszybkoicoraztrudniejprognozowaćdalszekierunkizmian.Wydajesięjed-
nak,żepomimozłożonościzagadnieniawartopodejmowaćtakąrefleksję,ponieważ
stawkajestbardzowysoka.Uniwersytetytonietylkonajstarszeorganizacje,które
zachowałyciągłość,alerównieżrdzeńkulturyhumanistycznejidemokratycznej–bez
nichwspółczesnacywilizacjawyglądałabyzupełnieinaczej.
W2088rokubędziemyobchodzilimileniumeuropejskiegouniwersytetu.Uni-
wersytetBoloński,pierwszategotypuinstytucja,istniejedotejporyistałsięodroku
1999symbolemintegracjieuropejskiegoobszarukształceniawyższego[Keeling2006,
s.203–223].Trwanieprzez1000latiogromnerozpowszechnienietegotypuorgani-
zacjinacałymświecietowyjątkowyfenomenkulturowy,niepowtarzalnywinnych
typachorganizacji.Współcześnienacałymświeciedziałaponad16000uniwersy-
tetówiszkółwyższych,którezajmująsiękształceniemstudentówiprowadzeniem
badań[WorldListofUniversities…2006].Jednakwizjaekspansjiformacjiuniwer-
syteckiejwXXIwiekuniejestjużjednoznaczna.Większośćbadaczykonstatuje,że
współczesneuniwersytetysąpoddanepresjizmian,którepowodują,żeichistotna
częśćpogrążasięwkryzysie.Kwestionowanesąrównieżklasycznemodelefunkcjo-
nowaniauczelniwyższych.PeterDrucker,dostrzegającanachronizmorganizacyjny