Transformacjeuniwersytetu
17
zpozostałychcechcharakterystycznychmodeluhumboldtowskiegoijegoodmiany
napoleońskiejstanowihierarchicznośćsystemu,którycharakteryzujeznacznezróż-
nicowaniepomiędzystanowiskamiprofesorskimiamłodszymi[Enders2006,s.13].
Opisującuniwersytetwmodeluhumboldtowskim,wartozauważyć,żejest
tokoncepcjakulturowaietosowa.Rdzeniemuczelnisąwartości,awięcopisane
wcześniej:wolnośćnauki,autonomiauniwersytetuinaukowca,wspólnotaprofeso-
rówistudentóworazkulturotwórczainarodowarolaszkoły.Pochodnąwartościsą
instytucjespołeczne,normy,wzorykulturoweiideały,doktórychdążyuniwersytet.
Przyczynątegopriorytetuwartościjestkoncepcjauniwersytetuosadzonawidealizmie
niemieckim,którykoncentrujesięnasferzeduchawspólnotyijegodoskonalenia
wprocesiehistorycznym[Habermas,Blazek1987,s.3–22].
1.3.Transformacjeuniwersytetu
Przekształceniauczelniwyższychdokonująsiępodwpływemgłębokiejzmiany
kulturowej,społecznejiekonomicznejwewspółczesnymświecie.Fundamentalną
zmienną,wywierającąwpływnauczelniewyższe,jestwłaśniepresjademograficzna
orazwzrastającakonkurencyjnośćwdziałalnościedukacyjnej.Fundamentalnymi
obszaramizmiansąprocesyuczenia,doskonaleniasięizdobywaniawiedzyoraz
prowadzeniabadańnaukowych.Wyzwaniemzwiązanymztątransformacjąjest
wypracowanieskutecznychrozwiązańwsferzezarządzaniauczelniąwyższą,wtym
wszczególnościdoskonaleniajakościkształcenia.Dokonującasięerozjaklasycznego
modeluuniwersytetu,możebowiemskutkowaćobniżaniemsięjakościkształcenia
orazprowadzeniabadańnaukowychwuczelniachwyższych.Najważniejszympyta-
niem,naktóreposzukujęodpowiedzi,jestwskazaniekierunkówzmianoraznowego
modeluuczelniwyższejnaświecieiwPolsce.
Dlaczegotradycyjnaformauniwersytetuniemożezostaćzachowana?Wpływna
tomamiędzyinnymicorazczęstszarezygnacjazfinansowaniauczelniprzezpaństwo,
aletakżebiurokratyzacjauczelni,komercjalizacjanaukiorazwiększadostępność
kształceniawyższego,możliwarównieżdziękirozwojowikonkurencyjnychinstytucji.
Współczesnespołeczeństwa,choćzbudowanezostałynadorobkunaukiitech-
niki,dokonujągłębokiejtransformacjiideałuorazinstytucjinauki.Jednymzważ-
nychelementówzmianyjesterozjaakademickiegoetosunauki,prowadzącado
degradacjiroliuniwersytetu.Przyczynerozjitradycyjnegomodeluuniwersytetujest
wiele.Wśródnajważniejszychmożnawymienić:
•problemzpaństwowymfinansowaniemuniwersytetów,
•rozwójkonkurencyjnych,rynkowychinstytucjiedukacyjnych,
•umasowienieiegalitaryzacjękształceniawyższego,
•biurokratyzacjęuniwersytetów,
•komercjalizacjęwspółczesnejnauki.
Publiczneszkołydoświadczająproblemówzfinansowaniemkształcenia,czego
przyczynyleżązarównopostronieuniwersytetów,jakinazewnątrz.Trudności