Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
JADWIGALACH-ROSOCHA
Nietrudnozauważyć,żeobydwiedefinicjeinaczejrozwiązująkwestięrelacji
występującejwprzeżyciuestetycznympomiędzypodmiotemadoznawanym
przedmiotem.Wpierwszejprzedmiotowawartośćestetycznajestdanapodmio-
towiwprost;funkcjainicjacjidoznania,jegoświadomościowaspecyficznośćoraz
możliwośćuzyskaniasatysfakcjipoznawczejwynikajązsamejistotyprzedmiotu
estetycznego.Inaczejrzeczsięmawdrugimwypadku.Topodmiot,nastawiając
sięnajakościowąpercepcjęprzedmiotu,jestsprawcąiorganizatoremprzeżycia,
nadajemuestetycznywymiariprzesądzaoaksjologicznymcharakterzeosiągane-
gopoznania.Tedwastanowiska,jakkolwiekwychodzącezdiametralnieróżnych
założeń(wpierwszymprzyjmujesięobiektywne,awdrugimwzględneistnienie
wartości),ujawniająwspólnewieluautoromprzekonanie,żeprzeżyciaestetyczne
sązeswejnaturydoświadczeniamipoznawczymi.
Pedagogikanieopowiadasięzażadnymztychstanowiskitraktujeprzeżycia
estetycznejakousprawniająceiwzbogacająceprocesnauczaniaiwychowania.
Identyfikujejejakodoświadczeniaumożliwiająceprzekraczanienaturalnychba-
rierpercepcyjnych,ułatwiająceokreśleniewłasnejtożsamości,stwarzająceaksjo-
logicznienieobojętnesytuacjeorazpozwalającepodmiotowiodróżnićdobrood
zła,prawdęodfałszu,to,cowartościowe,odtego,coniewartościowe.Sątodla
niejdoświadczeniawspierającerozwój,stymulująceprocesdojrzewaniaosobywe
wszystkichmożliwychzakresach–zmysłowym,emocjonalnym,intelektualnym
iduchowym.Wiedzazdobywanazaichpośrednictwemizdolnościrozwijane
zichpomocąstanowiązawszeczyjeśosobisteosiągnięcie,sądowodemtego,że
podmiotwspinasięnacorazwyższystopieńpoznaniaistajesięwtensposób
zdolnydoodważnegozmienianiasiebieiotaczającegogoświata9.
Przeżycieestetyczne,odnoszącsiędotego,cobliższeideałowi,colepsze,pięk-
niejszeidoskonalsze,skłaniaosobędopodążaniakuswemunajlepiejpojętemu
dobru.Przekonuje,żemuzykarzeczywiściepoprawianastrójiprzeobrażacha-
oswewnętrznywharmonię,zachęcającjednostkędołagodzeniaswychnerwo-
wychreakcji;sztukiplastyczneneantyzująświatrzeczywistościfenomenalnej,
angażującwyobraźniędojegoprzekształcaniawedługestetycznegostandardu;
taniecnobilitujeinstynktyihumanizujeemocje,uczącdoznaniabliskościzdru-
gimczłowiekiem;literaturarozwijazdolnościpoznawczeimocąrefleksjiustana-
wiasensownerelacjeintra-iinterpersonalne;poezjawyzwalaintuicjęiprzenosi
wświatwartościwyższych,spełniającodwiecznetęsknotyduszyzamiłościąinie-
skończonością.
Takieprzeświadczeniaznajdująpotwierdzeniewwieluwspółczesnychteo-
riachwychowaniaestetycznego.Sąpodstawądomniemania,żepowinnoono
wwiększymstopniuuczestniczyćwwychowaniuczłowiekajakoosoby.Niezmie-
niatojednakfaktu,iżwedukacjipoznanieteoretyczneciąglewygrywakonku-
rencjęzpoznaniemestetycznym.Stwierdzoneteoretyczniefaktynieprzekonują
9I.Wojnar,Teoriawychowaniaestetycznego,Warszawa1995,s.10–11in.orazE.Borowiecka,
Poznawczawartośćsztuki,Lublin1986,s.21–31.
