Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przeżycieestetycznewwychowaniuczłowiekajakoosoby
19
duchowych.WedługRomanaIngardena,obcowaniezpięknemotwiera,„swoisty
światdlasiebie,którynadbudowujesięnadprzedmiotamirealnymiiktóry
przetoprzezkontrastrzucapewneświatłonastrukturęisposóbistnieniatego,co
realne”
.Ponadto„strukturyposzczególnychtypówdziełsztukiwyznaczajądo-
bórjakościstanowiącychwdzieledanegotypujegowartość”
.Zdradzaonaon-
tologicznepokrewieństwozjednymzdwusposobówrealnegoistnieniarzeczy
wświecie15.
Znającją[tęwartość],możemynp.zorientowaćsię,iżdziełaliterackie,dziełamuzycz-
neidziełafilmoweodznaczająsięstrukturąconajmniejpokrewnąstrukturzeprocesów,
awięcprzedmiotówwczasiestającychsięirozwijających,gdynatomiastdziełamalarskie
iarchitektonicznemająstrukturępokrewnąstrukturzeprzedmiotówtrwającychwczasie16.
Wyjątkowośćprzeżyćestetycznychpoleganaumiejętnościodkryciazichpo-
mocąsposobuistnieniaprzedmiotów,któreobejmująestetycznymwidzeniem,
orazpotwierdzaniaprzynależnychimwartościisprawdzeniasiłyichoddziały-
wanianaodbiorcę.Wwypadkuprzedmiotównienależącychcałkowiciedorze-
czywistościzmysłowej,rzetelnośćtychinformacjiniemożebudzićwątpliwości.
Powstająonewnastępstwiekonstatowaniatylkotego,cowsposóbniewymuszo-
nyukazujesięwnaoczności.Dostwierdzeniarealnościprzedmiotudochodzipod
warunkiem,żedoznanynaoczniefenomenjestpochodnąwartościuchwyconych
wwrażeniachiwyobrażeniach,scalonychwsensowną,samodzielnąbytowoca-
łośćdziękiemocjiinicjującejdoznanie.Strukturaprzedmiotówestetycznych,do
którychopróczdziełsztukinależątakżeistotyżywe(wtymczłowiek),domaga
się,byzaufaćwtymwzględzieprzedewszystkimheurystycznymmożliwościom
uczuć17.
Poznanieestetycznemazagłównegoprzewodnikauczucia,niezmysły.Jakaś
szczególnieporuszającajakośćestetycznasprawia,żeprymatwtegorodzajudo-
świadczeniujużwpierwszymmomenciekontaktuprzejmujetzw.emocjawstęp-
na.Podmiot,wytrąconyzestanuobojętnościwywołanymprzezniąwstrząsem,
ulegaprzemożnemupragnieniudotarciadoistotynieuchwytnegofenomenuipo-
dejmujezaangażowanąiwszechstronnąaktywnośćbadawczą.Emocjawstępna
nietylkouruchamiaprzeżycieestetyczne,aletakżekierujejegoprzebiegiem;sto-
sowniedoswychbadawczychpotrzebangażujedowspółpracyinstynkty,intuicję,
wyobraźnię,zmysłyiintelekt18.
Napierwszymetapieprzeżyciaestetycznegodochodzidorekonstrukcjistruk-
turyprzedmiotu,tojestpercepcyjnegouchwyceniazespołujakościwiążącychsię
15R.Ingarden,Studiazestetyki,t.1,s.VIII–IX.
16Tamże,s.IX.
17Tamże,s.5–6.
18SzczegółowyopisposzczególnychfaztegoprocesuprzedstawiamwartykuleIngardenowska
koncepcjawychowaniaprzezsztukę,zamieszczonymwpracyzbiorowejpodred.T.Aleksandrapt.
Andragogiczneproblemywspółczesności(Kraków1999).
