Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
zacji.Pierwszatezadotyczydiagnozyzwiązanejzzałamaniemsięeto-
supurytańskiegoipojawieniemsiętzw.nowegoindywidualizmuczy
teżindywidualizmu„nowejklasyśredniej”.Zmianętęinterpretujęjako
modyfikacje,jakiezaszływramachetosupurytańskiego.Jakkolwiekre-
woltalat60.byłaprzełomowymmomentemwhistoriikulturyindywi-
dualizmu,tocharakterizakrestychzmiandajesięstreścićwprzeko-
naniu„starewinownowychbutelkach”.Etospurytańskizakładał
metodycznąkontrolęludzkiejzdeprawowanejnatury.Oszczędneizdy-
scyplinowaneżycieznamionowałotułaskęibyłokonsekwencjąidei
predestynacji.Ascezaiaktywizmbyłydlapurytanówizalecanymspo-
sobemżycia,izarazeminterpretacjąwłasnegoprzeznaczenia.Idea
predestynacjiwykluczamożliwośćzmianywyrokówBogawkwestii
zbawieniajednostki.OmnipotencjaBoganieprzewidujebowiem,aby
ludziezasprawądobrychuczynkówbyliwstaniezmieniaćpostanowie-
niaorozdzieleniułaski.Napierwszyrzutokazwłaszczakalwinizmzda-
jesięistotnieograniczaćindywidualizm(Dumont1983,s.60–62).
OmnipotencjiBogaodpowiadaabsolutnabezsilnośćibezprecedenso-
wasamotnośćczłowieka.Wiarawpredestynacjęprzenosiłanaczłowie-
kacałyciężaregzystencji.Eliminacjaspowiedziiinnychsakramental-
nychśrodkówodbierałamuwszelkąmożliwośćzewnętrznejpomocy
iczyniłagoodpowiedzialnymmoralniezapoznanieprawdyowłasnym
przeznaczeniuwudzielonymmuczasieżycia.Dobreuczynkiniezmie-
niaływyrokówBoga,alewcałościzdyscyplinowaneżyciepozwalałopo-
znaćprawdęosobie.Zbawienie,ta„kosztownaperła”,byłojednakdla
purytanów,jakpiszeWeber(1994,s.91),pewniejszeniżinteresypro-
wadzonew„tymświecie”.„Niezmordowanapraca”iwiarawto,żejest
sięwybranym,todlapurytanówzewnętrznyiwewnętrzny„symptom”
łaski.„Mrukliwapobożność”imelancholiazwiązanazchwilowąutratą
wiarywłaskętworzyłyatmosferępurytańskiegoświata.
Kontrkulturai„nowaklasaśrednia”przeciwstawiłyascezie,ponurej
pobożności,pesymizmowi,melancholiiiformalizmowistarejburżuazji
nowewartości–„cieszeniesiężyciem”ioptymizmoraznoweobowiąz-
ki–bycieplastycznym,kreatywnym,młodym,urodziwymiszczęśliwym.
