Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
ElżbietaTarkowska
XXwiekuPitirimA.Sorokin(1943),którypodkreślił,żezwykłąprakty-
kążyciacodziennegojeststosowanieczasujakościowego,konkretnego
iniejednorodnego,niezaśilościowego,absolutnegoijednolitegoczasu
astronomicznego.Wświetleustaleńtegonurturefleksjisocjologicznej
czasspołecznyjestjakościowy,niejednolity,niejednorodny,poszcze-
gólnejegoodcinkisąodmienniewartościowane.Jestnieciągły,punkto-
wy,zawierajakościowoodmiennedatykrytyczneiokresywypełnione
ważnymiwydarzeniami,atakżeokresypuste;mazmiennetempo,może
nzatrzymywaćsię”lubnprzyspieszać”;niepłyniewjednymkierunku,
leczjestodwracalny;niemusibyćlinearny,możebyćcykliczny,wa-
hadłowy,spiralny(Tarkowska1987).Tesamemechanizmy,cechyiza-
sadyodnajdujemywfunkcjonowaniupamięcizbiorowej:postawywo-
becprzeszłościspołeczeństwigrupzwiązanesązcechamiistrukturami
czasujakozjawiskajakościowego,nieciągłego,niekiedycyklicznego,
powracającego,uwikłanegowwartości,bogategowelementymityczne,
budzącegoemocje,skłaniającegododziałań.
Bezpośredniąkonsekwencjąujęciaczasujakozjawiskaspołeczne-
go,społecznieuwarunkowanegoizwiązanegozokreślonymkonteks-
temspołecznymikulturowym,byłatezaowielościczasówspołecznych
Georges’aGurvitcha,którywlatachsześćdziesiątychprzeprowadziłna
Sorboniecyklwykladównatematczasuspołecznego.Wbezpośrednim
nawiązaniudoteoriiHalbwachsatwierdził,żekażdaklasaspołeczna,
każdagrupa,każdypoziomrzeczywistościspołecznej,anawetkażdy
rodzajdziałalności(prawnej,politycznej,poznawczej,ekonomicz-
nejiinnegorodzaju)przebiegawczasiesobiewłaściwym(Gurvitch
1969).Podobniejakniemajednegoczasuspołecznego,niemateżjed-
nejpamięcizbiorowej;działajątuzbliżonemechanizmy,opisaneprzez
Maurice’aHalbwachsawklasycznymdzieleoSpołecznychramachpa-
mięci(Halbwachs1969[1925]).Wielośćpamięcitowielośćwartości,
postaw,interpretacji.Totakżewieluaktorów,którychpamięcispotykają
się,uzupełniająlubwchodząwkonflikt.
Czwartatezasocjologiiczasumówiotym,żeokresynasilonych
igłębokichzmian,niestabilnościinieciągłości,postrzeganeiodczuwa-
nejakoprzełomowe,jakokoniecjednejepokiapoczątekdrugiej,skła-
niająjednostkiizbiorowościdospoglądaniawprzeszłość,doszukania
wniejswejzachwianej,niepewnejwnowychwarunkach,tożsamości
(Davis1979:49).OkazałosiętoszczególnieaktualnedlakrajówEuropy
ŚrodkowejiWschodniej,gdziewokresiepostkomunistycznychprze-
