Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pamięćwkulturzeteraźniejszości
25
mianobserwujemyprawdziwyzwrotkuprzeszłości,polegającynietylko
naposzukiwaniachpunktówoparciadlaniejasnych,zmieniającychsię
tożsamości,aleinadążeniudowypełnianiarozlicznychnbiałychplam”:
obszarówniewiedzy,przemilczeńiwieloletnichtabu,nałożonychprzez
poprzednisystempolityczny,cenzurę,propagandę,ideologię,nadąże-
niudoodzyskaniazmitologizowanejizmanipulowanejprzeszłościoraz
naprzywracaniuciągłościhistorycznej.Wewszystkichkrajachnasze-
goregionuobserwujemynpowrótdoźródeł”,masowezainteresowanie
przeszłością,któreznajdujewyrazm.in.winicjatywachocharakterze
biograficznym,wpublikowaniuosobistychwspomnień,relacjiipamięt-
ników(Humphrey,MilleriZdravomyslova2003).Zjawiskatemają
oczywiścieznacznieszerszywymiarizróżnicowaneformy.
Kolejnaważnatezasocjologiiczasudotyczypamięciwkontekście
kulturyteraźniejszości.Kulturęwspółczesnącharakteryzujerosnącarola
teraźniejszości,włączaniedoniejprzeszłościiprzyszłościorazskraca-
niehoryzontuczasu,skierowanegotakwprzeszłość,jakiwprzyszłość.
Jestonaskoncentrowananatymcoteraz,zdominowanaprzeznowość,
zmienność,przyspieszenie.Procesyteodnosząsięrównieżdopamięci,
znajdującwyrazwróżnychnowychsposobachimechanizmachprzybli-
żaniajejdoteraźniejszości,afaktyczniedowłączaniawteraźniejszość.
To,codziejesięzpamięciąwkontekściekulturyteraźniejszości,atakże
samakulturateraźniejszościwymagabliższegoomówienia.
Kulturateraźniejszościijejstrukturaczasu
AnalizującwlatachosiemdziesiątychnastawieniaPolakówwobeccza-
suwskazywałamnaobecnośćorientacjiprezentystycznej,polegającej
nakoncentracjinanteraz”zeskróconą,zablokowanąperspektywąprzy-
szłości.Zjawiskatewiązałam,napodstawieliteraturyibadań,zsytuacją
zależnościiprzymusupolitycznego,ekonomicznegoczyjakiegokolwiek
innego(Tarkowska1987,1992).Brakwpływunateraźniejszośćznie-
chęcadospoglądaniawprzyszłośćidoplanowania.Podobneskutkidla
postawwobecczasumająsytuacjegwałtownychzmian,awtychramach
globalneprocesyocharakterzezmiancywilizacyjnych,utrudniające
bądźuniemożliwiająceprzewidywanie,planowanie,wybieganiemyślą
wprzyszłość.Globalizacja,rozwójnowychtechnologiikomunikacyj-
nychiinformacyjnych,azdrugiejstronykonsumpcja,rynekirekla-
