Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
1.2.SOCJOLOGICZNEIANTROPOLOGICZNEUJĘCIEKULTURY
Dwadominująceujęciakulturysązakotwiczonewnaukachantropologicznychisocjo-
logicznych.Wobszarzepodejściaantropologicznegoanalizujesięprzedewszystkim
obyczajeizachowania.Kulturatonaukaoczłowiekuwodniesieniudojegosocjalnych
sposobówzachowań.
Wobrębieujęciaantropologicznegorozwinęłysię:analizapoznawcza,analiza
symboliczna,strukturalizmantropologicznyiteoriapsychodynamiczna.
ZgodniezperspektywąpoznawcząreprezentowanąprzezCronena,Goodenougha,
Pearce’a,kulturajestsystememwiedzy,wspólnychprzekonańipostrzeżeń.Wytwa-
rzanajestprzezumysłzapomocąskończonejliczbyzasad,azadaniembadaczajestich
odkrycieiodpowiedzenienapytanie,jakuczestnicydanejkulturyopisująswójświat.
Wmyśltzw.teoriiregułorganizacjajeststrukturąwiedzysłużącąpoznaniuidziałaniu.
Kulturajestumowąnadrzędną,którazawieraregułykonstytutywnezarządzającedzia-
łaniamiiprzekonaniamiwzgodziezwyobrażeniemorganizacjizawartymwdanej
kulturze.
PerspektywasymbolicznareprezentowanaprzezGeertzazakłada,żekulturatosys-
temwspólniedoświadczanych,podzielanychprzezzbiorowośćsymboliiznaczeń.
Badaczinterpretujepostulatyiporozumienia,którepobudzająspołecznedziałania,
organizacjanatomiastjestwzorcemsymbolicznegodyskursu.Zadajemysobiewtej
perspektywiepytanieoto,jakludzieinterpretująorganizację,abysięwniejodnaleźć.
Perspektywystrukturalnaipsychodynamicznaprezentująstanowisko,żekultura
jestekspansjąnieświadomychprocesówpsychologicznych.Odsłaniaonaistnienie
nieświadomejinfrastruktury.Celemkulturyjestodkrywaniegłębokich,uniwersalnych
wymiarówludzkiegoumysłu.Wtejperspektywiebadaczodkrywarzeczywistośćukry-
tąpodpowierzchniązjawiskwidocznychidoświadczanych.Głównymiprzedstawicie-
lamitychnurtówbyli:Levi-Strauss(analizastrukturalna)orazJung(teoriaarchety-
pów).
Wpóźniejszychujęciach8antropologicznychzawszepodnosisięaspektsocjalny
zjawiskkulturowych.Kładziesięznakrównościmiędzykulturąicywilizacją,atakże
podkreślaznaczenieprocesusocjalizacji.Kulturajestutożsamianaztym,cowyuczo-
ne,nabyteiprzekazanewprocesiekomunikacjispołecznej.Charakterystycznedla
ujęciaantropologicznegojestprzeciwstawianiekulturynaturze,zzaznaczeniem,że
kulturajesttylkoiwyłącznieatrybutemczłowieka,azatemodróżniagoodświata
zwierzęcego–natury.KoncepcjaRadcliffe’a-Brownajestreprezentatywnadlanurtu
antropologiispołecznejwbadaniachkulturowych.Dlazrozumieniatejteoriikonieczne
jestwprowadzeniepojęciasystemuspołecznego,którydefiniujemyjakocałąstrukturę
socjalnądanegospołeczeństwałączniezcałokształtemobyczajówspołecznych.Oby-
czajesątutajszerokopojęteiobejmująmoralność,wiedzę,naukę,religię,prawa9.
Strukturysocjalnetworząsiećstosunkówspołecznych,agrupysocjalne,klasyiroleto
całokształtwspółdziałającychczynników.Tesamepotrzebysystemukulturowego
mogąbyćzaspokajaneprzezróżnestruktury.
8M.Fleischer,Teoriakulturyikomunikacji,DolnośląskaSzkołaWyższaEdukacjiTowarzystwaWie-
dzyPowszechnej,Wrocław2002,s.29.
9Op.cit,s.65.
