Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wpraktyceoznaczato,żenaprzykładczłowiekmożebyćwjednejrolicałkiemodpo-
wiedzialny,winnejzaśnieodpowiedzialny.Podobniemożebyćzinstytucjami,
zbiorowościączygrupami.Cowięcej,odpowiedzialnośćbądźjejbrakniesączymś
raznazawszeustalonymipewnym.
Odpowiedzialnośćniejestczymśstałym.Tasamaosobaczyteżinstytucjarazmoże
reagowaćodpowiedzialnie,innymrazem-nieodpowiedzialnie.Odpowiedzialność
niestanowiimmanentnejcechyludzkiej,instytucjonalnejczyteżpaństwowejnatury.
Możnabyćodpowiedzialnympracownikiem,alezupełnienieodpowiedzialnymojcem.
Kulturaodpowiedzialnościtoraczejkulturaprzewidywania.RomanIngarden
rozróżniałaspektyodpowiedzialnościnprzedczynem”inpoczynie”(Ingarden2017,
s.73-168).Odpowiedzialnośćnprzedczynem”stanowirodzajdyspozycji,gotowo-
ścidopodjęciaodpowiedzialności,przewidywaniakonsekwencjidziałań.Natomiast
realnaodpowiedzialnośćpojawiasięnpoczynie”
.Czyminnymjesttakżepono-
szenieodpowiedzialnościwsytuacjikryzysowejipokojowej.Odpowiedzialność
inieodpowiedzialnośćwynikajązumiejętnościprzewidywaniadwojakiegorodzaju
konsekwencji,amianowiciezamierzonychiniezamierzonych.Imbardziejjednost-
kaludzka,grupowaczypaństwowapotrafiprzewidywaćkonsekwencje,przygoto-
wywaćsięnanieisobieznimiradzić,tymlepiejjestpostrzeganaikonotowana
zodpowiedzialnością.
Odpowiedzialnośćwkulturzedotyczystosunkudoludziiprzedmiotów,aletak-
żewłasnychdziałań.JakstwierdzaGeorgPicht:n(ł)jesteśmyodpowiedzialniza
przyszłeskutkidawnychlubobecnychmyśli,czynów,zaniedbań”(Picht2004,s.142).
Wkulturzeważąsłowa,idee,myśli,język,symbole,kulturoweproduktyczydziałania
tychwszystkich,którzyżyliwcześniej,itych,którychżycieprzypadanaczasteraźniej-
szy,itych,którychczasdopieronadejdzie.
Jakajestwspółczesnakultura?Czymożemyjąokreślićmianemkulturyodpo-
wiedzialności?Czyjestprzestrzenią,wktórejludzie,instytucje,państwapodejmują
odpowiedzialnedziałaniawzakresierozwojuspołecznego,ekologii,energetyki?
Czyodpowiedzialnośćwymagadzisiajodwagi,podejmowaniaryzyka,niestandar-
dowychdziałań?Czywręczprzeciwnie-odpowiedzialnedziałaniasąwspółcześnie
oczekiwaneinagradzane,anieodpowiedzialnośćjestoceniananegatywnieispołecz-
nienapiętnowana?
Kulturaodpowiedzialnościtokulturadostrzeganiaproblemówikwestii,które
wymagająreakcjiidziałania.Odpowiedzialnośćtozdolnośćodpowiadania,umiejęt-
nośćreagowania.Przeciwieństwemkulturyodpowiedzialnościjestobojętność,unika-
nie,brakreakcji.Nieodpowiedzialnośćtowygoda,świętyspokój,przymykanieoczu.
Wjakiejkulturzeżyjemy?Jakicharaktermanaszawspółczesnakultura?Promuje
odpowiedzialnośćczyteżnieodpowiedzialność?Cojestkulturowymwalorem?Za-
zwyczajchętnieponosimyodpowiedzialnośćzasukcesy.Zdecydowaniegorzejakcep-
tujemyzdarzeniawstydliwe,októrychwolimyzapomnieć.Jednatoodpowiedzialność
1.Wprowadzenie.Odpowiedzialnośćinieodpowiedzialnośćwkulturze
