Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PiotrSztompka
2
Logikaigraniceodpowiedzialności
Podstawowasytuacjaegzystencjalnaczłowiekatoistnienieifunkcjonowaniewprze-
strzenimiędzyludzkiej(Sztompka2016,s.27-32).Naideętęskładająsiętrzyzało-
żeniaontologicznetworząceswoistyntrójkątontologiczny”
.Popierwsze,człowiekjest
istotąulokowanąwsiecirelacjizinnymiludźmi.JakpiszeGeorgSimmel:nCzłowiek,
jegoistotaizewnętrznemanifestacjezdeterminowanesąprzezokoliczność,iżżycie
jegoupływawśródwzajemnychstosunkówzinnymiludźmi”(Simmel2008,s.63).
Dziękiuwikłaniuwrelacjedziałaniajednychludziwywołująprzyszłeskutkiistotne
dlainnychludzi.
Podrugie,człowiekjestistotąrealizującąspołecznereguły.Towłaśniestanowi
najważniejszącechęhomosociologicuswedługRalfaDahrendorfa:nDlakażdejpozycji,
jakączłowiekmożezająć,społeczeństwookreślapewneatrybutyosobisteisposoby
postępowania,któresąoczekiwaneipożądane”(Dahrendorf1968,s.31).Reguły
społecznewiążąnasdlatego,żeniejesteśmysami,autonomiczniiizolowani,lecz
poprzezrelacjezinnyminaszedziałanianiesąobojętnedlaichdobra.
Potrzecie,człowiekjestistotąnadającąznaczeniaiinterpretującąznaczenia.
WmetaforycznymujęciuCliffordaGeertza:n(ł)człowiektozwierzęuwikłanewsie-
ciznaczeń,którąsamutkał”(Geertz1973).Naszymdziałaniomodniesionymdoin-
nychludziprzypisujemyznaczeniapsychologiczne(intencje,zamiary,motywacje,
racje),azbiorowości,wktórychuczestniczymy,przypisująimwspólne,podzielane
znaczeniakulturowe.
Tetrzyparametry(znaczenia+relacje+reguły)wyznaczająprzestrzeńmiędzy-
ludzką,wktórejegzystujeczłowiek.Rzeczywistośćspołecznatorzeczywistośćznaczą-
ca,relacyjnainormatywna.Zjawiskoodpowiedzialnościjestwtymsensiezjawiskiem
parexcellencespołecznym,bojegonajprostsza,wstępnadefinicjamożewyglądaćtak:
odpowiedzialnośćtoracjonalne(rozumne)imoralnedziałaniewobecinnychlu-
dzi.Lubniecoszerzej:odpowiedzialnośćtouzasadnioneprzewidywanieskutków
swojegodziałaniadlainnychipodejmowaniedziałaniatylkowtedy,gdyskut-
kitesądlainnychdobre(aconajmniejniekrzywdzące).Obydwawarunkimuszą
13
2.Logikaigraniceodpowiedzialności
