Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Apodrugie,zpowoduprocesuglobalizacji,którysprawia,żezagrożeniairyzyka
nieznajągranicgeograficznychanipaństwowych,niedającsięzlokalizować,ogra-
niczyćaniopanować.Dotyczytorozprzestrzenianiasięzagrożeńnietylkoprzyrod-
niczych,aletakżeekonomicznychispołecznych.Przykładempierwszegotypumoże
byćświatowapandemiaroku2020czyocieplenieklimatu.Aprzykłademdrugiego
typu-niedawnyglobalnykryzysfinansowyczyogarniającacałyświatfalamanife-
stacjiantyrasistowskichpozabójstwieczarnegoAmerykaninaprzezpolicję.Ulrich
Beckpiszesugestywnieowyłonieniusięnspołeczeństwaryzyka”(Beck1992;Ericson,
Haggerty1997).
Dlategowymógracjonalności(rozumności)działańodpowiedzialnychtrze-
basformułowaćbardziejrealistycznie-jakomaksymalnąstarannośćiwnikliwość
wpozyskaniunajlepszejdostępnejwiedzyiuwzględnieniejejwdziałaniu.Konkret-
nieoznaczatonaprzykładobowiązekdiagnozowaniaimonitorowaniaistotnych
procesów,zasięganiaopiniiekspertów,autorytetówwdanejdziedzinieiśledzenie
najnowszychosiągnięćnauki.Gdytakiwysiłekpodjęto,amimotozpowoduniepeł-
nościwiedzynastąpiłyskutkinieprzewidziane,działanietrzebamimotouznaćza
subiektywnieodpowiedzialneijegonieskutecznośćlubprzeciwskutecznośćuspra-
wiedliwićvismaior(łac.siławyższa).Natomiastgdyprzybrakutakiejstaranności
poznawczejdziałaniutowarzysząignorancja,lekceważeniezagrożeń,myślenieżycze-
nioweczynadzieja,żenjakośtobędzie”
,tonawetgdybyprzezjakiśprzypadekfatal-
neskutkinienastąpiły,działanietrzebauznaćzanieodpowiedzialne,niosłobowiem
wsobiezbytwielkieryzyko.Ignorancjazawinionanietłumaczy.Najbardziejwyraźnie
ibezwyjątkówsformułowanejesttowodniesieniudoprawa,gdzieignorantiaiuris
nocet(łac.nieznajomośćprawaszkodzi).
Dobroinnychjakowartośćikryteriumodpowiedzialności
20
Drugiekryteriumdziałaniaodpowiedzialnegodotyczyskutkówdziałania.Problem
odpowiedzialności,podobniejakwszelkieproblemymoralne,pojawiasiętylkoprzy
pewnejkategoriidziałań,takichmianowicie,którychskutkisąistotnedlainnychlu-
dzi.Należątuprzedewszystkimdziałaniaskierowanebezpośredniokuinnym,które
FlorianZnanieckinazywałnczynnościamispołecznymi”(Znaniecki1988).Przykła-
dy:działaniaedukacyjneskierowanedouczniów,terapeutyczne-skierowanedo
pacjentów,informacyjne-skierowanedoczytelnikówgazet,marketingowe-skie-
rowanedoklientów,propagandowe-skierowanedowyborców.Sątakżedziałania
posiadającetylkopośredni,potencjalnywpływnainnychludzi,alenieskierowane
bezpośredniodonich.Naprzykład:przedsiębiorcabudujefabrykę,którawpłynie
narynekpracywokolicyizmniejszybezrobocie,dyrektorszpitaladokonujezaku-
punowoczesnejaparatury,copozwolilepiejdiagnozowaćpacjentów,ministerkultury
2.Logikaigraniceodpowiedzialności
