Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
AnitaAdamczyk,ElżbietaLesiewicz,WitoldMazurczak,PawełStachowiak
maitychformupamiętniania,wspomnianypowyżejekskluzywistycznymitlegitymi-
zacyjny,narodowcywykazywalisiępodobnymmitologicznymekskluzywizmem,przy
zasadniczojednakskromniejszychmożliwościachjegoprezentacji.Represyjneustawo-
dawstwo,októrympisałempowyżej,utrudniałoprowadzenieswobodnejdebatyoprzy-
czynachodzyskanianiepodległościizasługachdlaniej.Politycyipublicyścispozaobozu
sanacyjnegomusielibyćświadominiebezpieczeństwapublikowaniapoglądówkrytycz-
nychwobecKomendanta.RedaktornDziennikaWileńskiego”StanisławCywińskizo-
stałprzecieżzaledwiekilkamiesięcywcześniejciężkopobityprzezgrupęoficerówza
nazwaniePiłsudskiegonkabotynem”(Encyklopedia,1999).Dlategotaktykątych,którzy
prezentowalipoglądyinneniżoficjalnebyłoraczejpomijaniepewnychwątkówina-
zwisk,innafrazeologia,odmiennahierarchizacjapostaciifaktów.Charakterystyczny
jestwtejmierzetekstwybitnegopolitykaendeckiegoMarianaSeydy,wktórymdokonał
onwykładnizdarzeńzjesieni1918r,wykorzystywanejicytowanejpóźniejprzezinne
czasopismaobozunarodowego(Seyda,1938).Analizującprzyczynyodzyskaniasuwe-
rennościpisałonwpierwszejkolejnościozwycięstwieAliantównadpaństwamicen-
tralnymi,konstatującwczytelnydlaówczesnegoczytelnikasposób:nwmózgachczęści
Polakówitodziałaczówpolskich,oślepionychsiłąisukcesamiNiemiec,utrwalałsię
pogląd,żeuzyskanieprzezPolskępełnejniepodległości,opartejnazjednoczeniuziem
naszych,aszczególnienawyzwoleniuziemzaborupruskiegojestniemożliwością,jest
utopią”.ByłatojasnaaluzjadopolitykimarszałkawokresieschyłkuIwojnyświatowej,
uczynionajednakbezwymienianiajegonazwiska.Itakawłaśniepraktykaokreślała
kształtendeckiejpolitykipamięci.SeydapiszedużooroliRomanaDmowskiegoijego
KomitetuNarodowegoPolskiego,Piłsudskiegowspominarazjeden,mimochodem,
przyokazjikryzysuprzysięgowego.Tekstzawierającynadzwyczajszczegółoweomó-
wienieprzebiegudnia11listopada1918r.wWarszawiewogóleonimniewspomina.
Lekturatekstówrocznicowychwywodzącychsięzkręgówendecjiwyraźniepokazuje,
żenarodowcynietylechcielipolemizowaćzsanatoramiosensiewyznaczeniaŚwięta
Niepodległościnadzień11listopada,pragnęlinatomiastnadaćtejdacieinnywydźwięk,
oderwanyodosobyizasługJózefaPiłsudskiego.Frazeologiastosowanaprzytejokazji
nieróżniłasięwieleswymbałwochwalczymtonemodużywanejprzezsanację.Roman
Dmowskibyłnazywany:ntwórcąostatecznegopolskiegoświatopoglądu”,nhetmanem
rzeczywistymwszelkiejziemipolskiej”inojcemprawdziwegozjednoczenianarodu”
(nSłowoNarodowe”,11.11.1938).Klimatobchodów20-leciabyłantagonizującyiwy-
kluczający,wizjeprzeszłości,teraźniejszościiprzyszłościskrajnieodmienne,każdaze
stronsporupolitycznegostarałasięjewykorzystaćdlaswychpotrzeb,niejednokrotnie
poprzezhistorycznemanipulacjeiskrajneuproszczenia.AutornWarszawskiegoDzien-
nikaNarodowego”,mimoiżsambyłwtymsporzestroną,celnieująłtowłaśniezjawi-
sko:nDlatejgrupy,któraod11latdzierżywładzę,jest11listopadaświętemnarodowym
wspecjalnymtegosłowaznaczeniu.Jesttodlanichświęto-jeślisiętakwyrazićwolno
-rodzinne,okazjadoprzypomnieniaiuczczeniaichzasługdlaPolski”(nWarszawski
DziennikNarodowy”,12.11.1938).
Świętanarodoweobchodzonewatmosferzepolitycznejwalki,przeradzająsię
wubitepolebitwy,którejwynikmaustanowićdominującytonnarracjiwsferzepa-
mięcizbioroweji,określanejprzyjejudziale,kultury.Napozbawioneemocjiizdy-
stansowaneocenyprzeszłościwroku1938niebyłojeszczeszans.
