Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.Międzykulturyzacjąstosunkówmiędzynarodowychapolityzacjąkultury
sząnaukowądefinicjękultury
4
,rozpoczynającąponadwiekowesporyosposób
objaśnianiapojęciakonstytutywnegodlaantropologiikulturowej.Wyznaczając
słupymilowewtejdebacie,wartoprzywołaćpismaBronisławaMalinowskiego
zlatdwudziestychitrzydziestychXXwieku,wktórychwprowadzasystemową
definicjękulturyrozumianejjakozorganizowanysystemdziałańludzkich
5
.
Kolejnypunktzwrotnywprocesieprecyzowaniategopojęciatoopublikowana
w1958rokudefinicjafrancuskiegoetnologaClaude’aLe
´vi-Straussaobjaśnia-
jącakulturęjakosystemznaków
6
.W1973rokuCliffordGeertzporównuje
kulturędotekstu,pisząc,że„kulturakażdegoludujestzbioremtekstów,
zktórychkażdysamteżjestjakąśkompilacją,aantropologwytężawzrok
starającsięczytaćtetekstyprzezramiętych,którzysąichprawowitymiwła-
ścicielami”
7
.Wszystkiedefinicjesformułowanedokońcalatsiedemdziesiątych
XXwieku(abyłoichbardzowiele,skorowpołowieXXwieku,w1952roku,
KroeberiKluckhohnnaliczyliokołostusześćdziesięciu)
8
syntetyzowałyzało-
żeniateoretyczneszkołyczykierunku,wramachktóregopowstawały,stawiały
nowepytaniabadawcze,częstopowodowałyzmianęprocedurbadaniaispo-
sobukonstruowaniapublikacji.
Falakrytykioświeceniowegomodelunauki,którawhumanistyceprzy-
brałanasilenaprzełomielatsiedemdziesiątychiosiemdziesiątychXXwieku
spowodowała,żewszelkiedefinicjepojęćaspirującedonaukowejścisłości
zostałypoddanerefleksjikrytycznej.Lataosiemdziesiątewantropologiitoczas
krytycznejdebatytoczonejwokółpojęciakultura(debatętęrelacjonujemiędzy
innymiAdamKuper
9
).W1980rokuamerykańskiantropologRoyWagner
10
pisał,żetermin„kultura”jestnarzędziemanalitycznym„wynalezionym”przez
antropologów,którymułatwiazmierzaniesięzobcościąirelacjonowanie
doświadczanejinności,ratującichwobliczuodmiennościetnicznej,narodo-
wej,religijnej.Kontynuująckrytycznynamysł,przedstawicieleamerykańskiej
antropologiipostmodernistycznej,wtymautorzyiredaktorzytomuWriting
Culturewydanegow1986roku
11
,oskarżalipojęciekulturyoto,żejestesen-
4
„Kultura,czylicywilizacjawnajszerszymznaczeniuetnograficznym,jesttopojęcie
obejmującewiedzę,wierzenia,sztukę,moralność,prawo,obyczajeiinnezdolności
iprzyzwyczajenianabyteprzezczłowiekajakoczłonkaspołeczeństwa”,E.Tylor,Cywilizacja
pierwotna,tłum.Z.A.Kowerska,Wydawnictwo„Głosu”,Warszawa1896,s.13.
5
M.Flis,A.K.Paluch(red.),AntropologiaspołecznaBronisławaMalinowskiego,PWN,
Warszawa1985.
6
C.Le
´vi-Strauss,Antropologiastrukturalna,tłum.K.Pomian,PIW,Warszawa1970.
7
C.Geertz,Interpretacjakultur.Wybraneeseje,tłum.M.M.Piechaczek,WydawnictwoUJ,
Kraków2005,s.500.
8
A.L.Kroeber,C.Kluckhohn,Istotakultury,tłum.P.Sztompka,WNPWN,Warszawa2002.
9
A.Kuper,Kultura...
10
R.Wagner,Wynalezieniekultury,w:E.Nowicka,M.Kempny(red.),Badaniekultury.
Elementyteoriiantropologicznej,WNPWN,Warszawa2003,s.59-72.
11
J.Clifford,G.Marcus(red.),WritingCulture:ThePoeticsandPoliticsofEthnography,
UniversityofCaliforniaPress,Berkeley-London1986.
