Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AnnaMalewska-Szałygin,Opożytkachzinterdyscyplinarnościpłynących...
23
cjalizująceistreotypizujące,opartenamylnymzałożeniu,żegrupyludzkie
podzielająprzyrodzonąim„esencjękulturową”.Krytykarozbudziłatylewąt-
pliwości,żew1988rokuJamesClifford,objaśniając,czymjestkultura,nie
formułowałjużdefinicji,ajedynieprzybliżałtentermin,używającniezbyt
ścisłegookreślenia„dialogróżnychsubkulturifrakcji”
12
.
Odpoczątkulatdziewięćdziesiątych„zwrotantykulturowy”widocznybył
nawetwtytułachpublikacji.LilaAbu-Lughodwartykulez1991rokuzaty-
tułowanymWritingagainstculture
13
zachęcałaantropologówdopisaniaprzeciw
kulturzerozumianejjakozbiórsymplifikującychpewnikówwiedzydziennikar-
skiejipotocznej.WartykuleBeyondculture,opublikowanymw1992roku,
równieżAkhilGuptaiJamesFergusonpoddająkrytycepozornienaturalny
związekkulturzmiejscemichwystępowania,pisząco„fikcjikulturrozumia-
nychjakoodrębne,przypominająceprzedmiotyzjawiska,zajmująceodrębne
przestrzenie”
14
.Pokazująciluzję„przyjętegoizomorfizmuprzestrzeni,miejsca
ikultury”
15
,stawialitezęo„reterytorializacji”
16
,opisująctymterminemzmia-
nęrelacjipomiędzygrupąludzkąamiejscem,polegającąnatym,że„podczas
gdyrzeczywistemiejscailokalnościstająsięcorazbardziejzamazaneinie-
określone,toideemiejscodrębnychpodwzględemkulturowymietnicznym
[stająsię]corazbardziejwyraziste”
17
.
InnytropkrytycznejrefleksjipodejmujeChrisHann-brytyjskiantro-
polog,dyrektorInstytutuMaksaPlanckawHalle(Saale),prowadzącywlatach
dziewięćdziesiątychbadaniaterenowewPrzemyślu
18
.Hann,analizującdekla-
racjeprogramowepolskichiukraińskichstowarzyszeńkulturalnych,stwier-
dził,żesłowo„kultura”byłogłównąbroniązwalczającychsięorganizacji.
Pokazujączideologizowanietejkategorii,Hannstawiatezę,żetakupolitycz-
nionakategoriatraciwartośćjakonaukowenarzędzieanalityczno-interpreta-
cyjne.Jesttopoważnyargument,któregonienależylekceważyćwdebacie
dotyczącejprzydatnościnaukowejtegopojęcia.
Kategoriatożsamośćijejprzydatnośćwantropologii
UproguXXIwiekuwpublikacjachantropologicznych„kultura”pojawia
sięcorazrzadziej,ustępującmiejscacorazbardziejpopularnej„tożsamości”.
12
J.Clifford,Kłopotyzkulturą,tłum.E.Dżurak,WydawnictwoKR,Warszawa2000.
13
L.Abu-Lughod,WritingagainstCulture,w:M.Lewin(red.),FeministAnthropology.
AReader,Blackwell,MA(USA),Oxford(UK),Victoria(Australia)2009.
14
A.Gupta,J.Ferguson,Pozakulturę,w:E.Nowicka,M.Kempny(red.),Badanie
kultury...,s.268.
15
16
17
Tamże,s.268.
Tamże,s.270.
Tamże,s.272.
18
Ch.Hann,UkrainianepiphanyinSouthwestPoland,„EthnologiaEuropea”1998,t.28.
