Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ROZDZIAŁ1
(1968).Odpowiedziąnatękrytykębyłaintensyfikacjabadańnadteoriącech(zob.
Epstein1977)orazudoskonaleniesposobówbudowaniainwentarzy(por.Angleitner
iin.1986).Oilewciągupierwszych50latopracowanozasadniczeelementybudo-
wykwestionariusza,wprowadzającnajbardziejróżnorodneformypytańiopcjikwe-
stionariuszowych(łączniewpytaniamiwformiegraficznej2;zob.Goldberg1994),
otylepofaziekolejnegokryzysuzwróconoszczególnąuwagęnaichdoskonalenie,
takabyproceskomunikowaniasięzosobąbadanąmógłprzebiegaćbezzakłóceń.
Odrzuconoteż–typowądlawcześniejszychinwentarzy–praktykęzapożyczania
pozycjizestarszychopracowańnarzecztworzeniaoryginalnychwskaźnikówlub
poszukiwania„naturalnych”bankówtakichwskaźników(zob.DeRaadiPeabody
2005).Jednymzowocówtegokryzysubyłoteżpowstaniecałejnowejklasyin-
wentarzywformiekwestionariuszy„S-R”,badającychsposóbreagowaniaosoby
badanejnaokreśloneklasysytuacji,zapoczątkowanychprzezopracowanieEndlera,
HuntaiRosensteina(1962),apóźniejspopularyzowanychwramachpsychologiin-
terakcyjnej(por.MagnussoniEndler1977).RozwójbadańnadPięcioczynnikowym
ModelemOsobowościorazinwentarzamidodiagnozyPięciuWielkichczynników
osobowościparadoksalnieniepozwoliłzażegnaćsporuostatuskwestionariuszy
jakometodydobadaniaosobowości,wręczprzeciwnie–doprowadziłdojegozaost-
rzenia.JednymzefektówkrytykiMischelabyłoprzyjęcietezy,żekwestionariusze
niebadająrealnychcechzachowania,alesondująnaturalnepojęcia,używaneprzez
osobybadanedoopisuosobowości.Odpowiedzikwestionariuszowepozwalająza-
temnabadanienietyleobiektywnejstrukturyosobowości,cojedyniezawartości
strukturpoznawczych,odzwierciedlajączasadniczopsychologicznąstrukturęnatu-
ralnegojęzyka.Kryzystentrwazresztądodziś,aleniepowodzeniabadawczeprzy
próbieidentyfikacjiuniwersalnejkulturowostrukturycechosobowościnapodsta-
wiezasobówjęzykowychdająpodstawybysądzić,żezasadniczokwestionariusze
przetrwająitenokrestrudności,choćdziśtrudnoprzewidzieć,wjakisposóbukie-
runkujetoichrozwój.Naraziepojawiłysięjednaknowemożliwościbadawcze,
którewiążąsięzkomputeryzacjąinwentarzy–zarównowformiewykorzystania
komputeradobadaniakwestionariuszowego,wprowadzenianowychformbadania,
jakitworzeniasystemówinterpretacyjnych.Należypodkreślić,żeideaWoodwortha
dotyczącaopracowaniainwentarzawformiewywiaduzestandaryzowanymipyta-
niamiiodpowiedziamiokazałasięniezwyklepłodna,bowiembezwiększychprob-
lemówpozycjekwestionariuszowemogłyzostaćwykorzystanewprogramachkom-
puterowych,zaśsamaprocedurabadaniaorazobliczaniaiinterpretowaniawyników
mogłabyćpoddanadalekoidącymmodyfikacjom(zob.ramka1.1).
2Wkwestionariuszachstosowanesązazwyczajpozycje,wktórychdanaformazachowaniajestwyrażo-
nawpostaciwerbalnegoopisu.Inwentarzezawierającebodźcewformiegraficznej(zwyklewpostaciilustra-
cjiprezentującejschematycznieokreślonąformęzachowania)należądorzadkości,choćwspółcześnienadal
sięichużywa,dobadaniazarównodzieci,jakiosóbdorosłych(por.
Paunoneni
iAshton
2002).
