Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ROZDZIAŁ1
1.2.ZARYSHISTORIIINWENTARZYOSOBOWOŚCI
Jakzaznaczyliśmyjużwewstępiedotegorozdziału,pierwszedoświadczenia
zkwestionariuszowymbadaniemosobowościprzypadająnapoczątekXXwieku.
Wroku1906HeymansiWiersmaopublikowaliwynikibadań,wktórychzapo-
mocąmetodyszacowaniadokonywaliocenyróżnychaspektówosobowościbada-
nychosób.Pierwszeklasycznezastosowaniekwestionariuszanależyjednakprzy-
pisaćWoodworthowi,któryw1917rokuopublikowałPersonalDataSheet(PDS),
przeznaczonydobadaniaobjawównerwicowychupoborowychdoarmii.Autorowi
temuzawdzięczamyaktualnądodziśformęinwentarza:pozycjekwestionariu-
szowe,będącestandaryzowanąformąpytaństosowanychwwywiadzieklinicznym,
standaryzowaneopcjeodpowiedzi(typu„tak”/„nie”)orazjedenwynikliczbowy,
generowanyzpozycji(dokładniej:odpowiedzi)inwentarzowych(Goldberg1994;
Sanocki1976).Tatechnikabadaniaosobowościdopieroodtegomomentuzy-
skałaogromnąpopularnośćizapoczątkowałaopracowaniekolejnychinwentarzy,
zwłaszczawpsychopatologii.
Pierwszykryzyswstosowaniuinwentarzyprzypadłnalata30.iwiązałsię
zzanegowaniemracjonalnegopoglądunanaturęodpowiedzikwestionariuszo-
wych.Założeniategostanowiskaszczegółowoprezentowanewrozdzialedru-
gim.Jednymzzasadniczychargumentówprzeciwkotejmetodzieosobowościbyła
słabośćpsychometrycznakonstruowanychwówczasinwentarzy,wwiększościba-
zującychnapodejściuracjonalnym.Wodpowiedzinakrytykęsformułowanoem-
pirycznepodejściedoodpowiedzikwestionariuszowychorazopracowanopodstawy
strategiikryterialnejiindukcyjnejkonstruowaniainwentarzy.Podejściekryterialne
byłocoprawdastosowanejużwcześniej(np.dobadaniazainteresowańzawodo-
wychwVocationalInterestBlankStronga),aledopieroopublikowaniew1943przez
HathawayaiMcKinleyaMinnesotaMultiphasicPersonalityInventory(MMPI)
któregoskaleklinicznezostałyopracowaneempirycznienapodstawieanalizyodpo-
wiedziwgrupachkontrastowychwyodrębnionychzewzględunakryteriakliniczne
sformalizowałotensposóbbudowaniainwentarzy.Wkolejnychlatachupowszech-
niłsięonnatyle,żebyłstosowanywwiększościnowychnarzędziklinicznych(wraz
zpraktykązapożyczaniapozycjizMMPI;zob.Goldberg1994).Wramachtego
podejściapodjętotakżepróbyopracowaniainwentarzydobadanianormatywnej
osobowości,np.CaliforniaPersonalityInventoryGougha.Zastosowaniestrategii
kryterialnejdobadaniacechnormatywnejosobowościnapotkałojednakzasadni-
czyproblemwpostacikwestiiznalezieniaodpowiednichkryteriów.Trudnościte
spowodowałyreorientacjęsposobukonstruowaniainwentarzywstronępodejścia
indukcyjnego,wykorzystującegoopracowanąpodówczasnowąmetodęstatystycz-
ną,amianowicieanalizęczynnikową(którejpowstanieirozwójdatujesięnalata
20.–40.;MurphyiDavidshofer2005).Pracenadkwestionariuszamikonstruowa-
nymiwramachtegopodejściazostałypodjętejeszczewlatach30.,aichprekur-
sorembyłm.in.Guilford(zob.Wiggins2003),któregoAnalizaTemperamentów,
stanowiącafinalnyetapwieloletnichanaliz,jestdostępnatakżewPolsce(Sanocki
1976).KluczoweanalizyzostałyjednakzapoczątkowaneprzezCattella,którypo-