Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
obrazówdotykastosunkówpolsko-ruskich,aczęśćpolsko-rosyjskich.Autornie
tylkoniedostrzegałMatejkowskichpretensjidoRosji,alewręczzachwycałsię
dziełamiMatejki,wtymprzedewszystkimfaktemzaangażowaniasięmalarza
wprzygotowanierycindoobrazów,któremiałybyćumieszczonewikonostasie
cerkwiśw.NorbertawKrakowie.
WpodobnymduchuwidzieliwątkiruskieMatejkitakżeRosjanie.Warto
wspomniećwtymmiejscuopracowanieWładysławyJaworskiejzroku1953,
poświęconepoglądomWładimiraStasowaiIljiRiepinanatwórczośćkrakow-
skiegoartysty.AutorkaprzytaczałapoglądyStasowa,którypodkreślał,żeMa-
tejkoprzedstawiahistorięMałorusi,podczasgdywRosjiniktjejniemaluje20.
SzczególniezachwycałsięUniąlubelskąiStefanemBatorym.Niestetyokazja,by
omówićwkontekściewypowiedzidziewiętnastowiecznegorosyjskiegokrytyka
sztukistosunekMatejkidoRusinów(lubnawetszerzejMało-iWielkorusów),nie
zostałaprzezautorkęwykorzystana.
OkazjidoomówieniapoglądówMatejkidotyczącychwięzipolsko-ruskichnie
wykorzystałrównieżAleksanderWojciechowski,piszącywroku1953opowią-
zaniachMatejkowskiegomalarstwaztwórczościąliterackąMickiewiczawkon-
tekściesłowianofilskichsympatiikrakowskiegoartysty21.Badaczwyliczyłjednak
zarównodzieła,jakiaktywnośćMatejki,będąceprzejawemjegopoglądówna
Słowiańszczyznę.ChoćwymieniałpraceidziałaniaMatejkinatymgruncie(Wer-
nyhorę,ŚwiętychCyrylaiMetodego,ikonostasdocerkwiśw.Norberta,pomnik
MickiewiczawKrakowie,stypendiumdlaRusinaczyspotkaniezmetropolitą
lwowskim),tojednakniepodjąłsięanalizyzapatrywańmalarzanastosunkipol-
sko-ruskie.Wojciechowskiograniczyłsięjedyniedolakonicznejkonstatacji,„że
zagadnieniewspólnotyludówsłowiańskichodgrywałoważnąrolę”22.
Tematykę„ukraińską”wogromiedziełMatejkiwyłowilijednakniepolscy,
aukraińscybadaczejeszczewczasachsowieckich.Wroku1960w„Mystectwie”
opublikowanoartykułP.Howdji,któryomawiałskrótowoStańczyka,aleprzede
wszystkimzawierałwycinekwspomnieńMykołyMuraszkizodwiedzin,jakie
ówkijowskiprofesorzłożyłMatejce.
Zkoleiwroku1963ukazałsięw„UkrajinśkimIstorycznymŻurnalu”artykuł
O.CzarnowśkiegozatytułowanyMatejkoiUkrajina.Autortejpracyswójwywód
rozpocząłododwołaniadosłowiańskiejjednościnarodów,ukazanejnaBitwie
podGrunwaldem,potemzaśpodkreślałrolęMatejkijakowychowawcyukraiń-
skichstudentówwkrakowskiejSzkoleSztukPięknych,wtymcenionychpóź-
niejmalarzy:IwanaTruszaiOłeksyNowakiwśkiego.Autorniepodjąłsięjednak
omówieniahistoriozoficznychtreściMatejkowskichdzieł,zwyjątkiembardzo
skrótowegopotraktowaniatychobrazów,którepowojniepozostaływLwowskiej
GaleriiSztuki.Tekstkończyłoniezwykleoptymistycznestwierdzenie,iż„Dzieła
20
W.Jaworska,StasowiRiepinoMatejce,Warszawa1953,s.28.
21
A.Wojciechowski,MatejkoiMickiewicz[w:]JanMatejko,Materiały...,s.108-112.
22
Ibidem,s.111.
