Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
17
badaczbezcharakterystycznegodlawcześniejszychprac„świadczenia”obrater-
stwienarodówopisał„ukrainiana”wpolskiejsztuce.SpośróddziełMatejkiopi-
sywałm.in.EustachegoDaszkiewicza,portretChmielnickiego,rysunekprzed-
stawiającyKozaka,PrzysięgęhetmanaBohdanaChmielnickiegonapoddaństwo
Moskwy,BohdanaChmielnickiegozTuhaj-BejempodLwowem,Wernyhoręczy
KozakaobecnegonaobrazieStefanBatorypodPskowem.Poruszałrównieżinne
przejawyzaangażowaniaMatejkinapolupolsko-ruskichstosunkówwGalicji
(m.in.równieżstypendiumdlaPolakaiRusinaiinne).RuskieobrazyMatejki
określiłwręczjakopierwszorzędnewtwórczościartystyizwracałuwagęnaich
znaczeniewkontekście„narodowowyzwoleńczegoożywienia”wtejczęściEu-
ropy.
NagrunciepolskimprzezdługielataruskiewątkitwórczościMatejkibyły
podejmowanetylkoprzyokazjiopisówposzczególnychobrazów.Najczęściej
poruszanokwestięstosunkuMatejkidoRusinówprzyokazjipracdotyczących
Wernyhory28.NajwięcejwtymkierunkuzrobiłHenrykSłoczyński,autorartyku-
łu:Wernyhora-wieszczbalirnikaiwizjamalarza29,atakżeinnego-DardlaWe-
lehradu30.WobutekstachnietylkoomówiłszczegółowosymbolikęWernyhory
orazŚwiętychCyrylaiMetodego,lecztakżenaświetliłtłohistorycznepowstania
tychobrazów.Ukazałtedzieławszerszymkontekściesłowianofilskichpoglądów
MatejkiilicznychdziałańartystypodejmowanychnarzeczRusinów,azwłaszcza
prześladowanychunitównaChełmszczyźnieiPodlasiu.Badacztenwątkiruskie
(nietylkowkontekściedwóchwspomnianychwyżejobrazów)omówiłtakżekil-
kanaścielatpóźniejwdwóchpublikacjachalbumowychoMatejce31.
WartoteżwspomniećoartykułachMałgorzatyBuykopoświęconychzwiąz-
komMatejkizeLwowem.Autorkaopisywaławnichm.in.działaniaartystydo-
tycząceludnościruskiejzamieszkującejwstolicyGalicji,atakżewystawyjego
dziełweLwowieiichodbiórwtymmieście32.Interesującąpracępoświęconą
Przemyślowi-równieżzamieszkiwanemuprzezdwienacje-napisałJacekBłoń-
ski33.JanMatejko,honorowyobywatelmiastaPrzemyśla,zasłużyłsiętutajm.in.
projektamiwitrażydokatedryrzymskokatolickiej.AutorukazałzwiązkiMatejki
zmiastemszerzej,omawiającwieledziełwpisującychsięwdziejeterenuRusi
CzerwonejorazkontaktyartystyzmieszkańcamiPrzemyślaiokolic.Związki
zPrzemyślemigeneralnie-GalicjąWschodnią,atakżewątkipoświęconeRusi
28
Por.M.Porębski,Artystaisacrum,„PrzeglądPowszechny”1985nr5(765),s.226-243oraz
P.Pencakowski,PrzepowiedniaJanaMatejki,„RocznikKrakowski”1986,t.52,s.77-86.
29
H.M.Słoczyński,Wernyhora-wieszczbalirnikaiwizjamalarza,„BiuletynHistoriiiSztuki”
1985,nr3-4,s.245-256.
30
Idem,DardlaWelehradu,„PrzeglądPowszechny”1987,nr791/792,s.158-169.
31
Idem,Matejko,Wrocław2000;idem,JanMatejko,Kraków2005.
32
M.Buyko,MatejkoaLwów[w:]Zamoysko-WołyńskieZeszytyMuzealne,t.2,Zamość-
Łuck2004,s.225-234;eadem,OwystawianiuMatejkiweLwowie[w:]Znaniinieznani
dziewiętnastowiecznegoLwowa.Studiaimateriały,t.2,red.L.Michalska-Bracha,M.Przeniosło,
Kielce2009,s.121-137.
33
J.Błoński,JanMatejkowZiemiPrzemyskiej,Przemyśl2002.
