Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kultśw.StanisławawpóźnośredniowiecznejiwczesnonowożytnejWarszawie
17
względunarolęjarmarkówrozpoczynającychsię8majawKrakowie.Jednak
ważniejsząchybarolęwtymzakresieodgrywałystudiapodejmowaneprzez
mieszkańcówMazowszanauniwersyteciewKrakowieiwykorzystywaniezdoby-
tejtamwiedzyidoświadczeńwpracyduszpasterskiejwrodzimymśrodowisku.
Niemożnateżniedoceniaćroli,jakąwpropagowaniukultuśw.Stanisława
pełniłydwory:zarównopolskidwórkrólewski12,jakidwórmazowiecki.
OddrugiejpołowyXVw.kultkrakowskiegobiskupabyłbardzoistotnym
elementempobożnościwładcówksięstwamazowieckiego.Dowodemszcze-
gólnejczciwobectegopatrona,żywionejprzezKonradaIIIRudego(około
1447–1503),byłowezwaniekaplicywOsiecku,ulubionymdworzemazowiec-
kiegoksięcia.Niebezznaczeniadlarozwojukultuśw.Stanisławanamazo-
wieckimdworzebyłyteżdwakolejnemałżeństwaksięciazcórkamimiesz-
czankrakowskich.ZkoleiwpływnareligijnośćtrzeciejżonyKonrada,Anny
Radziwiłłówny,miałoupowszechnieniesięwdrugiejpołowieXVw.kultuśw.
StanisławanaLitwie,skądpochodziła13.Charakterystycznejesttakżeprzy-
wiązanieksięciaKonradadoimieniaStanisław,któreotrzymałw1501r.jego
pierwszylegalnypotomekpłcimęskiej14.Tosamoimięnosiłrównieżnajstarszy
znieślubnychsynówKonradaIIIRudego,urodzonywlatachosiemdziesią-
tychXVw.15Zoczywistychwzględówkultkrakowskiegobiskupaodgrywał
ważnąrolęwdziałaniachmłodegoksięciaStanisława,którypośmierciojca
wrazzbratemJanuszemsprawowałrządynaMazowszu16.Najbardziejspek-
takularnymtegoprzykłademjestlokacjanowegoośrodkamiejskiego,który
otrzymałnazwęStanisławów,zkościołemparafialnympodwezwaniemświę-
tychStanisławaiJanaChrzciciela17.Możnazdużądoząprawdopodobieństwa
przypuszczać,żeprzykładdworuksiążęcegowpływałnapobożnośćjegopod-
danych,zwłaszczaprzedstawicielimiejskichelitbliskozwiązanychzdworem.
WanalizowanymokresieWarszawa,podobniejakcałepołudniowe
Mazowsze,wchodziławskładdiecezjipoznańskiej.Od1398r.,zwoliksięcia
JanuszaI,pełniłarolęstolicyarchidiakonatu,azatemcentrumadministracji
kościelnejikultudlastosunkowopokaźnegoobszaru18.WXVw.natopografię
sakralnąStarejWarszawyskładałosiękilkaświątyń,zktórychnapierwszym
12Z.Piech,Przeszłośćzobrazowana…,passim.
13J.Grabowski,DynastiaPiastów…,s.238,480–485.
14Ibid.,s.506.
15Ibid.,s.493–495.
16Wczasiemałoletnościksiążątopiekęnadnimisprawowałamatka,AnnaRadziwiłłówna,
ibid.,s.195.
17J.Twarowska,Stanisławów:zdziejówrozkwituiupadkumiasta,DRocznikMazowiecki”6,
1976,s.226–231.Notabenedochodyztejwsistanowiłyuposażenieołtarzawkaplicyśw.Sta-
nisławawwarszawskiejkolegiacie.Por.przyp.24.
18J.Wysocki,OrganizacjakościelnaWarszawywXIViXVw.,w:Warszawaśredniowieczna,
z.2(StudiaWarszawskie,19),Warszawa1975,s.239–241;T.Jurek,Biskupstwopoznańskie
wwiekachśrednich,Poznań2018,s.230–233.
