Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Semantykaliminalności
17
zanajestzpotencjałem,wydawałobysię,nieograniczonychmożli-
wości,costanowikonstytutywnącechęzjawiskokreślanychpojęciem
liminalności.
Semantykaliminalności
Słowonliminalny”pojawiasięjużwpracachstarożytnychfilozofów
takichjakPlatonlubLonginus,leczjegowspółczesneużyciezapocząt-
kowałArnoldvanGennep.FrancuskiantropologwrozprawieLesrites
depassage(Paryż1909)przedstawiłmodelobrzędówprzejścia
(przemiany)38,aichśrodkowyetapokreśliłprzydawkąnliminalny”
(łac.limen-próg).Koncepcjęprzekraczaniagranicmiędzydwoma
kategoriamispołecznymi,doktórychnależąwszelkierytyinicjalne,
jaknp.ceremoniedojrzałości,badaczukazałjakotrójdzielnyproces.
Wyróżniłwnimfazęseparacji(wyłączeniezwcześniejszejlokalizacji,
stanulubrolispołecznejprzezoderwanieodcodziennejsytuacji).Na-
stępniewyodrębniłetapprogowy(liminalny)jakostanry-
tualnegonzawieszenia”,zmarginalizowania,przebywaniajakbypoza
społeczeństwem-znalezieniasięwobszarzepozbawionymwiększości
walorówstanuminionego(separacji)iprzyszłego,czylifazywłącze-
nia.Tenostatnietap,polegającynareintegracjidonowegomiejscalub
stanu,nazywanyjesttakżereinkorporacją.VanGennepzauważył,że
fazaśrodkowajestdecydującymizwyklenajbardziejrozbudowanym
etapemrytuałówprzejścia,wktórymzachodzitransformacjapodmio-
tów.Towówczasnabywająonecechyambiwalentne,gdyżporuszająsię
jakbymiędzyświatami,wprzestrzenibezstatusuwyjściowe-
go,którajednocześnienienabyłajeszczewalorówstatusudocelowego.
Przechodzącyinicjacjęniestanowiąjużczęścigrupyodawnymsta-
tusie,ajednocześnienieprzynależąjeszczedonowej.Wsensierytu-
alnymsąmartwiizachowująsięcałkowiciebiernie.Dopieropóźniej
nbudząsię”dożyciawspołecznościsobierównych39.
38ArnoldvanGennep,Obrzędyprzejścia.Systematycznestudiumceremonii,
przeł.BeataBiały,Warszawa2006.
39WprzystępnysposóbmodelvanGennepaprzedstawia:WojciechBurszta,Antro-
pologiakultury.Tematy,teorie,interpretacje,Poznań1998,s.109.Zjawiskoliminalności
wodwołaniudopomiędzyprzybliża:DorisBachmann-Medick,Culturalturns,
op.cit.,s.115-118.Zob.pol.wyd.:DorisBachmann-Medick,CulturalTurns.Nowekie-
runkiwnaukachokulturze,przeł.KrystynaKrzemieniowa,Warszawa2012.
