Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
GrzegorzPawłowski
wktórejchodzipoprostuowspomnianewyżejróżnerodzajeitypyrelacji,
naprzykładorelacjęsubstancjalną[oὐσία].
Orelacjachrealnychnależypowiedziećprzedewszystkimto,żekon-
stytuująonemetafizycznąjedność[unum],azarazemodrębność[aliquid]
bytuindywidualnego-jakiejśrzeczy[res].Natomiastorelacjachrealnych
nazywanychprzezTomaszazAkwinuniekoniecznymi(także:kategorialnymi)
mówimywprzypadku,gdybytindywidualny,będącukonstytuowanyformal-
nieisubstancjalnie,zawiązujerelacjezinnymindywidualnymbytem;ataka
relacjamożemiećcharakterzarównopodmiotowy,jakiprzedmiotowy.Itak
bytindywidualny-człowiekzawiązujerelacjezodrębnymbytemindywi-
dualnym-zinnymczłowiekiemjakomąż,dyrektor,uczeńitympodobne.
Sprawaprzedstawiasięanalogicznie,jeśliidzieojegorelacjezsamochodem
czyteżzulubionympsem.Takżepies,będącbytemrealnieukonstytuowanym,
zawiązujerelacjezinnymiprzedstawicielamiswojegogatunkuztymwszakże
wyjątkiem,żeczynitoniezewzględunawyodrębnionąprzezsiebiefunkcję
(aktkulturowy)-piesjakoojciecszczeniaka,leczzewzględunaswojąnatu-
rę(aktnaturalny).TomaszzAkwinunieprzewidziałjednakwtejklasyfikacji
relacjijednegobyturealnego,jakimjestprzykładowosamochód,doinnego
byturealnego:samochoduczyteżdrzewa,obokktóregozostałonzaparkowany.
Oilewtymwypadkuniemożebyćmowyorelacjisprawczej,otyletakim
czynnikom,jakgrawitacjaczyentropia,którymmateriasięprzecieżpoddaje,
niemożnaodmówićrealności.
Wynikastąd,żeistnienie[ens]relacjirealnychzarównokoniecznych,jak
iniekoniecznychaktualizujeswojąistotę[essentia]dziękirealnymkresom,
którestanowiąwarunekbezwzględnyichzaistnienia.Istnienierelacjirealnych
uwarunkowanejestnietylkorealnymkresem,lecztakżerealnympowodem-
przyczynącelowątychrelacji[oὗἕνεκα].Innabędzieoczywiścieprzyczyna
celowarelacjikoniecznych-stanowionaskądinądjedenznajważniejszych
problemówmetafizyki,innebędątakżeprzyczynycelowerelacjiniekoniecz-
nych,którezgodnieztradycjąmetafizykiklasycznejodnosisięzasadniczodo
działania,aściślejdo(wyboru[voluntas])Dobra[bonum].Wsposóbszczegól-
nydotyczytorelacjimyślnych,ponieważte,będąccodonaturyprzypadłością,
mająistnienieotyle,oilezaistniejąjakieśkorelatyorazprzyczynacelowa
stanowiącaorelacji(zachodzącej)pomiędzytymikorelatami.Cowięcej,sam
korelatjestrelacyjny,jestonbowiemukonstytuowanynnagruncie”względ-
nychrelacjimyślnych[ratioad].Względnych,ponieważuwarunkowanych
innymikorelatami,itozarównolokalnie,jakitemporalnie.Myśl-zdarzenie
