Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NowyRegulaminCenzuryzostałogłoszonyprzezministraAleksandra
Szyszkowa10czerwca1826r.,anowychczłonkówkomitetuuniwersyteckiego
powołałrektorWacławPelikan,któryzastąpiłnatymstanowiskuJózefaTwar-
dowskiego.Byłotojednocześniepierwszezarządzeniecenzuralne,odkądwła-
dzęwRosji,poniespodziewanejśmiercicaraAleksandra,objąłjegobratMiko-
łajI
104.Wmyśltegodokumentukontroladrukównadalpozostawaławgestii
uniwersytetu,któryodsamegopoczątku,tj.odroku1803,zogromnąwręcz
zaciekłościąbroniłswejsupremacjiinieomylnościwsprawachkulturyoraz
wielokrotnieprotestowałprzeciwkojakiemukolwiekrozdrobnieniucenzury
105.
DanielBeavouisprzyrównałtodoswoistegonrządudusz”,pisząc,iżnuniwersy-
tetowiwydajesię,żemonopolwtymzakresiejestniezbędnymwarunkiemwła-
dzy.Sądzi,żepanowanienadumysłamioznaczarządzenienimi”
106.Zwyrazem
rozczarowaniadodajeteż,nżeaniwaspekcienarodowym,aniogólnymuniwer-
sytetniemożezapisaćcenzurypostronieaktywów”
107.Wręczprzeciwnie-
wedługfrancuskiegobadaczamiałonswójwspółudziałwuciskukulturalnym,
któryndosięgaszczytuwrazzwprowadzeniemw1826r.statutucenzury.Odtąd
[ś]profesorowie-cenzorzysąmianowani[ś]par.15zobowiązujeichdowy-
krywaniawszelkichmożliwychdwuznacznościwtekstach,któresprawdzają.
Oczywiście,widząjewszędzie.Mająpotemuniepodważalnąrację:rządobsy-
pujeichzłotem”
108.Wistocie,zaswojeusługipobieralionibardzowysokie
wynagrodzenia.Nowosilcowszczególniezadowolonybyłzcenzorskiejdziałal-
nościIgnacegoSzydłowskiego,któryzwyjątkowąpasjądążyłdopodcięcia
skrzydełrozwijającemusiędynamicznieromantyzmowi.Znanesąjegoinwigi-
lacyjnezapędywzględemwydawanychówcześniedziełMickiewicza
109.
104NałamachinteresującegonaswniniejszejrozprawienDziennikaWileńskiego”wserii
nHistoriaiLiteratura”zamieszczonyzostałprzedrukartykułuznSynaOjczyzny”,tłumaczonego
przezautoraukrywającegosiępodkryptonimemN.A.K.(AlfonsNobertKumelski?),którytak
otoinformowałozmianiezaistniałejnarosyjskimtronie:
nALEKSANDERbłogosławiony,nieżyje![ś]RosjanieutracilikochającegoswedzieciOjca,ale
niezostalisierotami.ZjegoświętejwolinatronPIOTRA,KATARZYNYIALEKSANDRA,wstąpiłdostoj-
nyDziedzicichcnótisławy,wspaniałomyślnyisprawiedliwyNIKOŁAJ.Pierwszeczynymłodego
naszegoMONARCHYdowodzą,żeśmywNimotrzymaliPana,wedlesercaBożegoiżyczeńRosji;
wszystkieuczucia,myślisprawyNajukochańszegonaszegoCESARZAsąrękojmiąnaszejpomyślności;
pozostajenamtylkoprzywiązaniem,poświęceniemsię,gorliwościąimiłościązasłużyćnazaufanie
naszegoMONARCHY.ARosjazostanieinadalbłogosławionymodBogakrajem”(N.A.K.,Wypadki
współczesne(„CыньOmeчecmвa”),nDziennikWileński.HistoriaiLiteratura”1826,t.I[luty],s.116-
118.Tekstzaopatrzonyzostałwprzypis:nArtykułtenpisanybyłwgrudniurokuzeszłego”).
105Zob.np.D.Beauvois,JanPotockiacenzurawileńskawr.1814,nPrzeglądHumanistycz-
ny”1978,nr12,s.137-143.
106Tenże,Szkolnictwopolskienaziemiachlitewsko-ruskich…,s.171.
107Tamże.
108Tamże,s.173.
109Zob.J.Tretiak,RaporturzędowyNowosilcowao„KonradzieWallenrodzie”,nPamiętnik
TowarzystwaLiterackiegoim.A.Mickiewicza”[Lwów]1891,R.5.
37
