Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jidysz.Pokrótkim„romansie”zjęzykiempolskim25pozostałprzytwórczości
wswoimjęzykuojczystym,kierującutworyzjednejstronybezpośredniodood-
biorcyżydowskiegoczytającegowjidysz,azdrugiejzdającsięnaprzekładyjako
możliwośćdotarciadoszerszegokręguczytelników,zarównożydowskich,jak
inieżydowskich.Zapewneztegopowoduzaangażowałsięwpopieranieinicja-
tywywydawnictwaSafrus,amianowicieseriiprzekładówzjidyszzatytułowanej
BibliotekaPisarzyŻydowskich26.
Aszjestdobrzeznanyjakoznakomityobserwatorludziiprzyrody,zawspa-
niałeprzedstawianiewswoichdziełachpolskichkrajobrazówzostałwroku1933
odznaczonyorderemPoloniaRestituta,stądwydajesię,wartobyłobypodjąć
sięzbadania,wjakisposóbpotrafiłzapomocącałegomudostępnegowarszta-
tupisarskiegowyrazićbardziejskomplikowaneaspektyludzkiegobytu,wtym
międzyinnymiproblemyinterkulturowe.Dlaczytelnikanieżydowskiegobardzo
ważnymaspektemdziełAszajesttakżeczęstopojawiającysięswoistydydak-
tyzm,którypowoduje,żeksiążkitebardzołatwoprzekładasięnainnejęzyki,
ponieważniejestkonieczneumieszczaniedodatkowychprzypisówtłumaczaob-
jaśniającychnieznanepojęciaczyteżtłokulturowe,wszystkozawartejestna
ogółwpodstawowymtekściewjidysz.
Asztworzyłprzezcałeswojedorosłeżycie,znanyjestjakoautorpojedyn-
czychpróbpoetyckich,dramatów,opowiadańinoweli,przedewszystkimjednak
powieści,którenajczęściejbyłyprzekładanenajęzykiobceiktóredoczekałysię
największegooddźwiękuwświecie,zarównodziękirecenzjom,jakipojedyn-
czympracomkrytycznoliterackim.BiorącpoduwagętezęMichaiłaBachtina,
wedługktórejpowieśćjestjedynymnadalrozwijającymsięgatunkiemliterac-
kim27,wydajesię,żeanalizapowieścipisarzamożedostarczyćnajwięcejintere-
sującychdanych,zarównonatematichhistorycznegoprzesłania,jakisamego
warsztatutwórcy,zwłaszczażespośródwszystkichgatunkówliterackichwłaśnie
powieściporównywaneczasemdohistoriografiizewzględunaobfitośćiróż-
norodnośćmateriału,któremu,podobniejakopishistoryczny,starająsięnadać
narracyjnykształt28.
WmojejksiążcezajmujęsięwszystkimipowieściamiAsza,zarównodwu-
dziestomaprzedwojennymi,jakisześciomapowstałymiwczasieorazpodrugiej
wojnieświatowej29.Najistotniejszedlamniewynikianalizypowieścilubich
25Por.przedewszystkim:EdmundJankowski,OpolskimepizodzieSzolemaAsza,„Przegląd
Humanistyczny”,3,1959,s.165–170.
26Por.EugeniaProkop-Janiec,Międzywojennaliteraturapolsko-żydowska,s.86.
27Por.MichaiłBachtin,Problemyliteraturyiestetyki(=MihailMihajlovičBahtin,Voprosy
literaturyièstetiky,Moskva:Hudožestvennaâlit.1975),tłum.WincentyGrajewski,Warszawa:Czy-
telnik1982,s.538.
28Por.MichaelHolquist,Introduction,w:MichailBachtin,TheDialogicImagination(=wybór
z:MihailMihajlovičBahtin,Voprosyliteraturyièstetiky),tłum.CarylEmersoniMichaelHolquist,
Austin:UniversityofTexasPress1981,s.XV–XXXIV
,tus.XXVIII.
29Wzasadzieniektóreztychutworówraczejdłuższymiopowiadaniami(np.Dikiszef-ma-
cherinfunKastiljen),stosujęsiętujednakdoklasyfikacjisamegoAszazewstępudotrzeciegowar-
17