Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
padającyofiarąasymilacji.Ztegoteżpowodu,nietylkozracjimoichprzekonań
filologaobcego,żeliteraturęnależyczytaćprzedewszystkimworyginale,analiza
opierasięnautworachwjęzykujidyszorazużywanyjestzapisalfabetemhebraj-
skimwcytatach,każdorazowowpierwszychodwołaniachdodanejksiążkioraz
wbibliografii.Podobniejakwliteraturzepodmiotu,takżewliteraturzeprzed-
miotu,nietylkotejwjęzykujidysz,wykorzystywanesąwmiaręmożliwościwy-
daniaoryginalneidonichtowłaśniepodawanesąodsyłaczewprzypisach.Dla
ułatwienialekturywtekściepodawanesązawszetłumaczeniacytatównajęzyk
polski,natomiastwersjeoryginalneiichtranskrypcjęnaalfabetłaciński6można
znaleźćwprzypisach.Uwzględnieniewksiążceoryginalnegozapisualfabetem
hebrajskim,wpraktycemożliwedopieroodniedawnadziękiszybkiemurozwo-
jowiiszerokiejdostępnościprogramówedytorskichnowejgeneracji,wydajesię
wdzisiejszychczasachobowiązkiemzarównonaukowym,jakimoralnymbada-
czaliteraturyczęstoobecniepostrzeganejjakonapisanej„wniczyimjęzyku”7,
zwłaszczażejęzyktonietylkojegodźwięk,leczteżobrazzewnętrzny,aŻydzi8
zawszestaralisięzapisywaćswojejęzykialfabetemhebrajskim,ponieważalfabet
łacińskimiałdlanichwyraźnekonotacjechrześcijańskie9.
6NiejesttustosowanamiędzynarodowatranskrypcjaYIVOopartanasłownikuWeinreicha,por.
UrielWeinreich,ModernEnglish-YiddishYiddish-EnglishDictionary,NewYork:YIVOInstitutefor
JewishResearch1968,leczbliższaduchowijęzykapolskiegotranskrypcja„literacka"polska(por.
tabelawaneksie),przedstawionajakojednazmożliwychprzezEwęGellerwjejreferacienatemat
transkrypcjijęzykajidysz,wygłoszonympodczaskonferencji„Językikulturajidyszjakoprzedmiot
akademickiwPolsce”(Warszawa,19–21.03.2006r.),por.EwaGeller,MonikaPolit(red.),Jidysz-
land–polskieprzestrzenie,Warszawa:WydawnictwoUW2008,s.13–14.Transkrypcjawyrazów
wjidyszpochodzeniahebrajskiego,wtymtakżeimion,opartajestjednolicienawymowiepodanej
wsłownikuJicchokaNiborskiego,niezależnieodróżnychprzyjętychdotejporywPolsceform,por.
1999קעטאָ,לב,ב־םעדעמ:ז,ראַ;
,ש,דִ
,,ן,ארעvרע11עק,מאַvש־ש1דק־ן1שלן1פֿ71;רעvרע11,,קסראָב,:קחצ,
JicchokNiborski,Werterbuchfunloszn-kojdesz-sztamikewerterinjidisz,Pariz:Medem-bibljotek
1999.WyjątkiemjeststosowanawtekścietranskrypcjawystępującychwpowieściachAszaimion,
nazwiskoraznazwgeograficznychpochodzącychprzedewszystkimzjęzykaangielskiego,niemiec-
kiegoczypolskiego,którajestidentycznazzapisemwjęzykupochodzenia.Przyjętypowszechnie,
zwykleopartynaformiestosowanejwjęzykuangielskim,zapisnazwiskniektórychpisarzy,np.
braciZingerów(Singerów),podawanyjestdodatkowownawiasie.
7Danslalanguedepersonne–takisymbolicznytytułdałaswojejantologiipoezjijidyszznana
francuskatłumaczkaibadaczkaliteraturyjidysz,RachelErtel,zainspirowanautworemPaulaCelana
DieNiemandsrose,por.RachelErtel(red.),Danslalanguedepersonne,Paris:Seuil1993,s.209;
MartineBroda,Danslamaindepersonne.EssaisurPaulCelan,Paris:LeCerf1986.
8Wksiążcestosowanajestjednolicieformapisanawielkąliterą,ponieważwanaliziepod-
stawowymwyznacznikiemjestprzedewszystkimprzynależnośćdonarodużydowskiego.Fakt,że
większośćŻydówrównocześniepraktykujejudaizm,jestniezmiernieistotny,niemniejjednaknie-
którezomawianychpostaciżydowskichtoateiści,wanalizowanychpowieściachzdarzająsięteż
pojedynczeprzypadkiprzyjęciachrztu.
9Ztegopowodualfabetłacińskiokreślanowjidyszjakoת1חלג(galches),couzyskujeswójpełny
wydźwiękwtedy,gdyweźmiesiępoduwagęetymologiętejnazwy:חלג(galech)oznaczaksiędza,
zwłaszczakatolickiego,aprzyrostekת1-(-es)pełniwjidyszfunkcjęsłowotwórcząprzytworzeniu
nowychrzeczowników(mającychwswoimznaczeniumniejlubbardziejwyraźnepojęcieliczby
13
