Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MarianKisiel
czostwierdzić,żeprozata,flprawiewyłączniezwróconawprzeszłość”,
topospowrotuwminionebierzeprzedewszystkimzzamiłowaniado
autorówtakich,jak:HenrykSienkiewiczczyZofiaKossak-Szczucka
2.
Naturalniewiemy,żetegoprzeświadczeniaaniprzedpółwieczemniemoż-
nabyłowziąćnapoważnie,anitymbardziejdzisiaj,ponieważgdybyśmyżbo-
gatsiodoświadczenierecepcjiestetycznejżpojęcienostalgiizawęziliwyłącznie
doupodobańlekturowych,oderwalibyśmyjetymsamymodpodmiotuijego
zmagańzczasem.WszelakożjaksłuszniezauważyłPrzemysławCzapliński
żflNostalgiatowłaśnietarczawystawionaprzeciwdotkliwejbezpośredniości
czasu”
3.Owafldotkliwość”jestdoznawalnażnietylkowczasie,lecztakże
wprzestrzeni.Antropologicznaseparacjażfltu”ifltam”żniemożemieć
wyłączniecharakteruczasowego.Wiążesięzezmianąprzestrzeniiztym,cona-
zywamydzisiajfltransferemkulturowym”.Nostalgiiniemożnazatemwidzieć
wodłączeniuodtakichpojęć,jak:emulacja,kolaboracja,asymilacja,akomoda-
cja,konwergencjaetc.,niezależnieodtego,jakiostatecznykostiumdefinicyjny
obiorątepojęciaidoczegozostanąprzyłożone.Tym,cojewpewnymsensie
uspójnia,jestzestawienieflswojego”iflobcego”.DlategokiedyPrzemysław
Czaplińskiuzasadniał,żeflnostalgiabierzesięztęsknoty,tęsknotazutraty”
4,
iprecyzował:flTęsknotabierzesię[ś]równieżzprzeczuciautraty”
5,właśnie
owoprzeciwstawienieżstare,wytarteipewniejużniechętnieprzywoływane,
choćpierwsze,natywneżodzyskujeswojąwielkąmoc,jakiejniezmogążadne
nowszeteorieczyregułypoprawnościowe.
WybitnykrytykżznówodwołujemysiędoCzaplińskiegożpisał:
tęsknimyzaprzeszłościąniedlatego,żeuosabiaonaideał,leczdlatego,żeją
utraciliśmy.Towłaśnieżpłynnystosunekpomiędzyutratąiwartościążwy-
dajesięfundamentemnostalgii.Tworzygo,popierwsze,przekonanie,żecoś
jestistotneniezracjiswejprzynależnościdoczasówminionych,leczdlatego,
żezostałoutracone.Utrata,powtóre,wynikanieztego,żecośprzestałoistnieć,
leczztego,żeniedajesięuobecnić.Iwreszcie,potrzecie,niemożnośćuobec-
nienianiebierzesięstąd,żeczasjestjednokierunkowy,leczstąd,żewartość
utraconazawierawsobiepewnącechęnieosiągalnążcośniedoodtworzenia,
niedoprzedstawienia,niedopowtórzenia.Natymwłaśniepodłożużutraty,
anieprzeszłościżrodzisięwzniosłośćnostalgiczna.Przeszłośćjestdlaniej
jedynienajbardziejoczywistymprzejawemtego,cozabrane
6.
2Z.Markiewicz:Prozabeletrystyczna.W:Literaturapolskanaobczyźnie1940—1960.Red.T.Ter-
lecki.T.1.Londyn1964,s.171.
3P
4Ibidem,s.6.
5Ibidem.
6Ibidem,s.7ż8.
.Czapliński:Wstępś,s.5.
