Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
flUtracone”iflodzyskane”.OdwóchwierszachFlorianaŚmiei
15
Znakomicienapisane.Niemachybapotrzebypowtarzaćtutajopinii,jakie
wygłoszononatematemigracyjnegodoświadczeniautraty,ocalającychpowro-
tów(zazwyczajimaginacyjnych)czyteżstylistyki,nieodzownietowarzyszącej
różnegorodzajuwysłowieniompoetyckimczyeseistycznym.Refleksjakrytyczna
nadtymizagadnieniamimieścisięwdziesiątkachtomów,setkachszkiców,na
tysiącachzadrukowanychstron.JanuszKryszaksłuszniezauważył,żefigura
powrotużczyjakpowiemyzaPrzemysławemCzaplińskim:nostalgicznego,
flocalającegopowrotu”,flwzniosłejtęsknoty”żodpoczątkustanowiłaantro-
pologicznecentrumświatopogląduemigrantów.AutorEmigracyjnychdusz…tak
tokategoryzował:
jesttoprzecieżjedenzcentralnychzespołówwyobrażeniowo-emocjonalnych
trwalewpisanychwtwórczośćkażdejemigracji.Maonswojąbogatą,liczącą
kilkaepokliterackich,tradycjęiowastałagotowośćwyobraźnidoodwiedzania
miejscutraconychwytworzyłaprzezdwawiekifldziedzicznegoobciążenia”hi-
storycznymdoświadczeniemuchodźstwawłasnekonwencje,własnekliszesty-
listyczneiobrazowe,bezktórychtrudnoobyćsiękolejnymfalomemigracji
7.
Wybitnybadaczpolskiejdrugiejemigracjiniepodległościowejprzypomi-
nał,żeflsiłąmotorycznąowychimaginacyjnychpowrotówbyłowyjścioweza-
łożenie,żepowrótrzeczywistynigdyniebędziemożliwy”
8.Różnetudziałały
czynniki:programowaniezgodanaustrójkomunistycznywPolscepowojennej,
lękprzedzmierzeniemsięzrzeczywistością,którajużwniczymnieprzy-
pominałatej,jakąsiępamiętałosprzedwojny,brakpieniędzynapowrótlub
zakorzenieniesięjużwnowejprzestrzeni.Boprzecieżitaknierzadkobywało,
żewtejprzestrzeni,którąsięnazywałoflwygnaniem”,flobczyzną”czyflemi-
gracją”,założyłosięnowąrodzinę(niekiedyzostawiającinnąwkraju),uzyskało
jakiśstatuszawodowy,osiedliłoflnaswoim”.DlategoJanuszKryszaktrafnie
racjonalizowałoweflimaginacyjneirzeczywistepowroty”emigrantów:
Powrotymogłybyćtylkoprojekcjąwyobraźni,osnowąfabulacji,aleichrzeczy-
wistaperspektywa(jeślibyłabranapoduwagę)opatrywanabyłaadresemtak
odległym,żelokowałsięonwbliżejnieokreślonej,dalekiejprzyszłości,której
horyzontciągleznajdowałsiępozazasięgiemmożliwymdoprzekroczenia.
Porządekżyciaemigrantapolitycznegouwzględniałraczejkategorięflnigdy
niewrócę”,bonatozdawałysięwskazywaćwszystkieznakidzielącepowo-
jennyświatnaobszarywolnościizniewolenia.Stądtymbardziejwzmożona
isugestywnapracawyobraźnidopominającychsięoprzynajmniejjęzykowe
7J.Kryszak:Emigracyjneduszewracajądokraju.Imaginacyjneirzeczywistepowrotypoetów.
W:Idem:Apoziemiwychodźcyidąwobcekraje.OpoezjiipoetachDrugiejEmigracji.Gdańsk2010,
s.162.
8Ibidem.
