Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Humanizmioświecenie.Próbarozpoznańiuporządkowań
dlarozpoznaniarelacjihumanizmuioświecenia.Niewątpliwieznacze-
niepodstawowemabezdyskusyjne-przynajmniejdlaWinckelmanna
-budowanierefleksjiestetycznejdotyczącejsztukiwogóle,awspółcze-
snościszczególnie,poprzezodwołaniedostarożytności,afirmacjęsztu-
kigreckiejiwywiedzionychzniejsposobówpatrzenia,kształtowaniasię
Bsztukiwidzenia”.
Winckelmannowskimodelrefleksjinadsztuką,wyraźnieklasycy-
styczny,niejestjednakwdrugiejpołowieXVIIIwiekujedyny;wyra-
zistąopozycjęwobecniegotworzyformującasięwSalonachDiderota
nowoczesnakrytykasztuki,opartanazdecydowanieodmiennym,nie-
klasycystycznymmyśleniuiomechanizmachreprezentacji,ioprzed-
stawianychtematach.Nieulegaprzytymwątpliwości,iżpisarstwo
isposóbfilozofowaniaDiderotaświadcząotym,żeposiadałonznaczną
wiedzęostarożytnościiżejąstosował,ajegoprzynależnośćdokręgu
osiemnastowiecznychhumanistów-jeślizajednozkryteriówuznać
zainteresowaniastarożytnicze-jestniewątpliwa3.
PodziwWinckelmannadlastarożytnychGrekówłączysięzwezwa-
niemdoichnaśladowania,awięcdoprzyjęciapostawytypowejdla
klasycyzmu,charakterystycznejdlazwolennikówBdawności”,głębo-
kozakorzenionejwtradycjirenesansowejiżywejwbaroku:przykłady
przywołanewcytowanymfragmenciewyraźniewskazująnaciągłość
tejtradycji.Kwestianaśladowaniastarożytnychstanowirównieżjeden
zfundamentówosiemnastowiecznejrefleksjinadliteraturą,mocniejszy
wobszarzedoktrynyklasycznej,mniejeksponowanywnurtachmody-
fikującychjejrozwiązanialubodniejodchodzących.Zcałąpewnością
jednaktradycjaantycznatworzybardzoistotnyelementwspólnego
kodukulturowegoEuropydobyoświecenia,nietylkowzakresiesztuki
iliteratury,lecztakżewszerokopojętejsferzeuczestnictwawwykształ-
ceniuikulturze.JednakżekulturaantycznaniestanowiwXVIIIw.ob-
szarunarozmaitesposobyodzyskiwanegoitriumfalniewydobywanego
zzapomnienia,jakmiałotomiejscewdobierenesansu,niejestteżnaj-
ważniejszymipowszechnieakceptowanymźródłemformowaniatożsa-
mościkulturowej-obokkonkretnejkulturynarodowej-jakwczasach
baroku,wXVIIstuleciu.
WwiekuXVIIIdziedzictwoantykugrecko-rzymskiegostajesię
przedmiotemzróżnicowanychprocesów,któremodyfikująjegostatus
iznaczeniewsposób-powiedziałbym-niezbytuporządkowanyimało
konsekwentny.Zjednejbowiemstronyzainteresowanieantykiem
wciągucałegostuleciakilkakrotniewyraźniewzrasta:czytowzwiąz-
3Zob.F.Marchal,LaculturedeDiderot,Paris1999,s.119-193.
