Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
ViolettaMantajewska
Werzeposttypografii:nowej,elektronicznejpiśmienności,samabędącpolisys-
temem(języków,kodówgatunków),zachowującswojąpodstawowąstrategię
komunikacyjną:nadawca(-y)/wytwórca(-y)/kod(-y)/użytkownik(-cy),zajmuje
silnąpozycję,prymatlinearności1nadalposiadamocgenerowaniaideologii
wsystemiekultury.PrawoprzechodzeniazgalaktykiGutenbergadogalakty-
kiTuringazmodyfikowałoproceswytwarzaniapisma/tekstu,apodnaporem
kulturylogowizualnej(nsłowamonitorowego”,nzdigitalizowanegoalfabetu”)
uległozmianiemyślenietekstowo-linearne(historyczniewarunkowane),zastę-
powane,wistocie,myśleniempowierzchniowymekranu(wyobraźniowym)1
wrezultacietegoprocesuliteraturapoddawanajestprocesowihybrydyzacji/
symulacji/wirtualizacji,zyskującdodatkowepotencje.Leczwdobiespołeczeń-
stwanumerycznegopisma1nmonitorowe”słowopisaneznajdujesięwcen-
trumpolisystemu.Werzeposttypografiitechnologietekstuoperacjonalizujące
pismouwikłanewsferęikoniczną,audialnąnieneutralizująjegoprzekazu,lecz
raczejwyposażająwdodatkowebodźce1alfabetpozostajepierwotnąmatrycą
kultury.
KwestiaobiegówspołecznychliteraturysformułowanaprzezStefana
Żółkiewskiegojestkonstytutywnadlaredefinicjiobowiązującychnormiga-
tunkówfunkcjonalnychwhistoriiliteratury.Będąckategoriąhistoryczno-
-socjologiczną,uwolniłaliteraturęodwartościowaniatekstuprzeznormatyw-
neestetyki,atakżeukładhierarchiczny/biegunowy,wkonsekwencjistałasię
kategoriąoperacyjną:
Pojęcieobieguuniezależniasięodkryteriówestetycznych.Jestkategorią
historyczno-socjologiczną.Uznajemy,żepozytywnierozwiązaliśmypro-
blemwłaściwościdanegoobiegu,gdypotrafimyodpowiedzieć,jakimiregu-
łamiwstosunkudodanegotekstukierująsięnadawcywszerszymsensie,
wjakiejrolispołecznejwystępujenadawcawwęższymsensie,wjakichsy-
tuacjachkomunikacyjnychzregułyfunkcjonujedanyliterackiprzedmiot
semiotycznyijakiewzwiązkuztympełnifunkcjerzeczoweisemio‑
tyczne,oraz—wreszcie—zjakimtypemsocjologicznympubliczności
literackiejmamyprzyjegoodbiorzedoczynieniawstatystycznejwięk‑
szościwypadków.Istotnejest,jakiestatystycznetrwałerelacjewiążąte
wszystkieelementy3.
Wypracowaniemodelunliteraturyśrodka”,któregopodjęlisięrosyjscy
krytycyipisarze,operacjonalizacjahistoryczno-iteoretycznoliterackich
kategoriiopisowychbyłabyniemożliwabezrozpatrzeniakwestiisytuacji
kultury/literaturywobiegu(-ach)współczesnejkomunikacji,aletakżede-
terminującychjązmianstratyfikacjispołecznej.Jejdefinicjabyłapierwot-
niekonstruowanawodniesieniudoutrwalonychiusankcjonowanychprzez
3
S.Żółkiewski:Wiedzaokulturzeliterackiej.Głównepojęcia.Warszawa:WiedzaPo-
wszechna1985,s.1871188[podkr.1V.M].
