Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
człowiekaraczejprzyzwoitego,któregodoHitleraprzywiodływzględynuczuciowe
ikoniunkturalne”(s.200);postanawiamupomóc.
PrzeciwnikamiTorstena(iBredla)niesąjednakwyłącznieoprawcy,hitlerowcy.
Jednązdokładnejprezentowanychpowieściowychpostacijestwięzionywobozie,
okrutniedręczonynuczciwysocjaldemokrata”(s.6)drFritzKoltwitz.Jegopierwowzo-
remjest,oczymBredelinformujewewstępie,doktorSolmitzzLubeki.Niezmiernie
udręczony,traktowanyprzeznarratorazewspółczuciem,Koltwitzpragnieżyćjużtylko
ndlaswoichdzieci,dlażonyidzieci.Tylkodlanich,nigdyjużdlatowarzyszów”(s.86).
Oprawcydoprowadzągosamobójstwa.KomunistaTorstentymczasemniezałamie
się,nawetwmyślachnieporzucitowarzyszy.Wyższośćpostawykomunistycznej
nadsocjaldemokratycznąostateczniepotwierdziuznanieprzezwięźniaSchneemana,
socjaldemokratę,ideowychracjiprzebywającychznimwjednejcelikomunistów.
WdalszejpartiipowieściautorusuwazescenyTorstena,odsyłającgozobozudo
więzieniaśledczego.Głównąrolęprzekazujezbiorowościwięźniówkomunistów,
prowadzącychpogadanki,dyskutującychnatematypolityczne,doskonalącychsię.
PrymatwśródpowieściowychpostaciuzyskujewkrótceWalterKreibel,zwolniony
zobozu;nietylenawetonsam,ilenurtującygodylemat:odciąćsięoddawnych
towarzyszyioddaćsiężyciurodzinnemu,czypowrócićdodziałalnościpolitycznej.
OstatecznieKreibel,pomimogrożącegomuponownegoaresztowaniaipomimo
złowrogiegosnu,wktórymwidziśmierćkomunistyFritzaJankego,któremunaziści
ucinajągłowęwwannie(toaluzjadoMarata),przyjmujepropozycjępodjęcianro-
boty”weFrankfurcie.Wkońcowejpartiiutworupokazanyjestwięcniejakonsiew”
niezłomnegoTorstena.ResztkęwątpliwościKreibla:nniewszyscykomuniścisąjak
HeinrichTorsten.Niewszyscynosząwsercutylemiłościdlapartii.Niewszyscywierzą
takniezachwianiewzwycięstwoklasyrobotniczej.Niewszyscysątakhartowni,tak
ofiarni...”(s.314),rozwiewaostateczniejedenztowarzyszy,stwierdzającdobitnie:
nPartiamawieluTorstenów”(s.319).
Owymiarzeświatowymprzedwojennejliteraturyobozowejdecydująnietylko
relacjedwóchpisarzy,HolendraNikaRostaiRosjaninaRomanaB.Gula112,ale
także,araczejprzedewszystkim,opublikowanew1935rokuopowiadaniefrancu-
skiegopisarzaAndréMalrauxzatytułowaneLetempsdemépris113(Czasypogardy).
Malrauxbyłpierwszymszerokoznanymiuznanympisarzem,którywprowadziłdo
utworuliterackiegomotywniemieckiegoobozukoncentracyjnego.Wiedzaautora
natematlagrówopartabyłanacudzychrelacjach;uwidoczniatodedykacja:nTO-
WARZYSZOMNIEMIECKIM,którzyzechcieliprzekazaćmicoprzecierpieliico
zachowali,TĘKSIĄŻKĘ,KTÓRAJESTICHKSIĄŻKĄ”114.Akcjaopowiadania
ukazujegłówniepobytbohatera,niemieckiegokomunistyipisarzaKassnera,wlagrze.
Właściwieprezentujejegoprzeżycia.Obózjesttutajtylkozarysowany,ograniczony
nieledwiedociemnicy,wktórejwięzionyjestKassner.Narracjapersonalna,łącząca
oglądrealistycznyzoglądemprzefiltrowanymprzezpsychikęwstrząśniętąwefek-
112
NicoRost:DebrouwerijvanOraniënburg...,dz.cyt.;RomanB.Gul:Oranenburg...,dz.cyt.
113
AndréMalraux:Letempsdemépris.Paris[1935],Gallimard.
114
AndréMalraux:Czasypogardy.Przeł.WacławRogowicz.Warszawa1936,Rój,s.25.
38
