Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
światowej.Nadmieniętylko,żejednązpierwszychibodajnajpopularniejsząpieśnią
powstałąwobozie,tłumaczoną(jużwlagrze)nawielejęzyków,wtympolski,była
Moorsoldatenlied,ułożonawobozieBörgermoorpodPapenburgiem,wykonanawnim
27sierpnia1933rokunazakończenieprzygotowanegoprzezwięźniówwystępupt.
ZirkusKonzentrazani.JejpodstawąbyłwierszgórnikaJohannaEssera,wzbogacony
orefrenautorstwaWolfgangaLanghoffa.Pieśńtanwydostałasię”zlagruizostała
opublikowana8marca1935rokuwukazującymsięwPradzeemigracyjnymkomuni-
stycznymdziennikunArbeiterIllustrierteZeitung”.Zatemitekstyliterackiepowstałe
woboziebywały,wprawdziesporadycznie,źródłemwiedzyolagrach.Podobnedo
Moorsoldatenliedpieśni(hymnyobozowe)powstawałyiwinnychobozach117.Na
przykładwBuchenwaldziewroku1938znanylibrecistaFritzLöhner-Bedanapisał
Buchenwaldlied-śpiewanąprzezrzeszewięźniówzazgodą,anawetnarozkazeses-
manów.Löhner-Bedaskomponowałwtymiinnychlagrachkolejneutworypoetyckie
(m.in.Buna-LiedwAuschwitzIII-wMonowicach).
Fot.4.FritzLöhner-Beda:Buna-Lied(internet:
pl.auschwitz.org.pl)
dza,
s.59).PrzemysławMnichowskiutrzymuje,żewSonnenburgupierwszegoPolakaosadzono28
XI1939r.(tenże:ObózkoncentracyjnyiwięzieniewSonnenburgu(Słońsku)1933-1945.Warszawa
1982,MinisterstwoObronyNarodowej,s.57),jednakStanisławNogajjużw1937r.wymieniał
Sonnenburgjakojedenzdwóchgłównychobozów,obokLichtenburga,doktóregokierujesięPo-
laków(tenże:ZakratamiidrutamiTrzeciejRzeszy(Reportaże).[Katowice]1937,[Polonia],s.50);
nb.wobozachprzedwojnąniektórzyPolacyzezdumieniemdowiadywalisię,żesą...obywatelami
niemieckimi(por.tamże,s.85).BezwątpieniajednakwiększośćwięzionychwówczasPolakówfak-
tyczniebyłoobywatelamiNiemiec.Stądteżnkorekta”dotyczącaDachau:doobozutegopierwsi
Polacy-obywateleNiemiecprzybyliwroku1935(zob.AutobiografiaRudolfaHössa,komendanta
obozuoświęcimskiegoPrzekł.WiesławGrzymski.Przedm.FranciszekRyszka.Oprac.przyp.An-
drzejPankowicz.Warszawa1990,WydawnictwoPrawnicze,s.62,przyp.13).
117
Zob.ZenonKachnicz:Muzyka,pieśniipiosenkijakosposóbnasamoobronępsychicznąwięźniów
obozówhitlerowskich.nPrzeglądHumanistyczny”2005,nr2,s.74-76.
40
