Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pt.DerReisepass106,wktórejmotywobozukoncentracyjnegopojawiasięjednakna
dalszymtle,powieśćdokumentarnąwięzionegowOranienburgukomunistyPaula
W.Massingapt.Schutzhäftling880107,npowieśćdokumentarnąowspółczesnych
Niemczech”DasVaterlandHeinzaLiepmanna108,aprzedewszystkim-powieść
DiePrüfungkomunistyWilliegoBredla,więźniaobozuHamburg-Fuhlsbüttel.Akcja
utworuLiepmanna,prześladowanegoprzezreżympisarzaożydowskichkorzeniach,
rozgrywasięwHamburguoraz-częściowo,nakilkunastustronach-wznanym
autorowizautopsjioboziekoncentracyjnymWittmoor,zktóregozdołałonuciec.
Powieśćta,opublikowanawAmsterdamie,przetłumaczonanasiedemnaściejęzyków,
stałasiępowodemwytoczonegopisarzowiwHolandiiprocesuonobrazęprzywódcy
zaprzyjaźnionegopaństwa”,miesięcznegojegouwięzienia,wreszciewydaleniado
Belgii109.DasVaterland,utwórdedykowanyzamordowanymwhitlerowskichNiem-
czechŻydom,ukazującywszechobecnyterror,jestpierwsząpowieściąonazizmie.
Fot.3.WernerHirsch:HinterStacheldrahtundGlitter.Er-
lebnisseundErfahrungenindenKonzentrationslagernund
GefängnissenHitlerdeutschlands.Zürich–Paris1934
ZkoleiksiążkaBredlajestpierwsząpowieściąotematycelagrowej;należydo
najgłośniejszychpozycjiw(nietylkoprzedwojennej)światowejliteraturzeobozowej.
Ukazałasięjesienią1934rokuwLondynie110.
Wewstępiedopierwszegoniemieckiegowydaniaswejpowieści,zroku1946,Bre-
delinformuje,żezrodziłasięonawmyślachnpodczastygodniimiesięcyzamknięcia
wseparatcewoboziekoncentracyjnym”,takżezapisaniejejwPradze,dokądautor
106
BrunoFrank:DerReisepass.Roman.Amsterdam1937,Querido.
107
KarlBillinger[właśc.PaulW.Massing]:Schutzhäftling880.AuseinemdeutschenKonzentrationsla-
.
ger.Roman.Paris1935,Carrefour.
108
HeinzLiepmann:DasVaterland.EintatsachenRomanausdemheutigenDeutschland.Amsterdam
1933,P.N.vanKampen&ZoonN.V
.
109
Zob.WojciechKunicki:LiepmannHeinz,[w:]PisarzeniemieckojęzyczniXXwieku.Leksykonency-
klopedycznyPWN.Podred.MarkaZybury.Warszawa1996,PWN,s.202.
110
WilliBredel:DiePrüfung.RomanauseinemKonzentrationslager.London1934,Malik.Pierwsze
wydaniewNiemczech:Berlin1946,Aufbau.
36
