Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
AnnaAdamska
I.Przestrzennewyobrażeniadynamikikulturypisma
Nieulegawątpliwości,żepragnieniewizualizacjinamapiezjawiskkulturymame-
trykęowielewcześniejsząniżtzw.zwrotprzestrzennywhumanistyce(spatialturn)
zlatsześćdziesiątychisiedemdziesiątychXXw.,szerokodyskutowanyzwłaszcza
wanglojęzycznejliteraturzeprzedmiotu.PojęcieDkrajobrazukulturowego”(Kul-
turlandschaft)używanejestwliteraturzeniemieckojęzycznejodkońcaXIXstulecia,
Dzwrotprzestrzenny”zaśtylkowzmocniłprzekonaniespecjalistówwdziedzinie
historiiigeografiikulturowej,żeprzestrzeńjestczymświęcejniżtylkopustą,neu-
tralnąformą,którąhistoriadopieroDwypełnia”.Samawsobie,jestonaproduktem
relacjispołecznychihistorycznegorozwoju3.
Większośćbadaczyanglosaskichzdajesięniepamiętać,żemariażpomiędzy
historiąigeografiąspołecznąstanowiłjedenzważniejszychelementówprogra-
muszkołyAnnales.WdziełachtakichjakMorzeŚródziemneiświatśródziemnomorski
wczasachFilipaIIFerdynandaBraudelatowłaśniekrajobraznaturalnyi-wkonse-
kwencji-krajobrazkulturowyjestgłównymbohateremnarracji4.Dlahistoryków
przyznającychsiędodziedzictwaszkołyAnnales,prezentowanieprzypomocymapy
zjawiskzdziedzinyhistoriispołecznejihistoriikulturyjestoddawnazabiegiemjak
najbardziejnaturalnym.WPolscechybanajbardziejkonsekwentnierobiłtoodlat
pięćdziesiątychXXw.JerzyKłoczowski.Przygotowywaneprzezjegozespółujęcia
kartograficznehistoriichrześcijaństwawprzedrozbiorowejRzeczypospolitejsądo-
skonałymtegoprzykładem5.
3
SpośródwieluomówieńDzwrotuprzestrzennego”,zob.zwłaszcza:D.Bachmann-
-Medick,CulturalTurns.NeuorientierungenindenKulturwissenschaften,Reinbek2006,s.284-328,
atakżeCh.W.J.Withers,Placeandthe„SpatialTurn”inGeographyandHistory,DJournalofthe
HistoryofIdeas”70,2009,s.637-658.Ichcennymuzupełnieniemwliteraturzepolskiejsą
niedawnepublikacjeBogumiłaSzadego(np.B.Szady,GeografahistorycznawPolsce–rozwój
iperspektywy,DStudiaGeohistorica”1,2013,s.19-38).
4
F
.Braudel,LaMéditerranéeetleMondeMéditerranéenàl’époquedePhilippeII,Paris1949.
Tłumaczeniepolskie:MorzeŚródziemneiświatśrodziemnomorskiwepoceFilipaII,t.1-2(wyd.1,
Gdańsk1976-1977;wyd.2,Warszawa2004).Zob.także:A.R.H.Baker,Reflexionsontherelations
ofhistoricalgeographyandthe„Annales”schoolofhistory,w:TheAnnalesSchool–CriticalAssessments,
tom2:TheAnnalesSchoolandHistoricalStudies,wyd.S.Clark,London1999,s.96-129.
5
Pełnywykazprac,przygotowanychwdziałającymod1957r.OśrodkuBadańnadGeo-
grafiąHistorycznąKościoławPolsceKUL(do2010-wInstytucieGeografiiHistorycznejKo-
ścioławPolsce),znajdujesięnastronie:http://www.kul.pl/publikacje-osrodka,art_3819.html
[dostęp:5.04.2016r.].Należytudodać,żewielumediewistównaZachodzieDodkrywa”obecnie
toujęciezjawiskzhistoriispołeczno-religijnejjakoabsolutnienowatorskie.Wynikatozfak-
tu,żedlamłodszychbadaczyposługującychsięwyłączniejęzykiemangielskimcałydorobek
francuskiejhistoriispołeczno-religijnejstałsięrodzajemAtlantydy,Dzatopionej”izapomnianej
(zob.np.S.Corbellini,MappingSpirituallife:ASpatialApproachtoLateMedievalSpirituality,
DAnuariodeEstudiosMedievales”44,2014,s.81-100;K.D.Lilley,G.Dean,Asilentwitness?
Medievalurbanlandscapesandunfoldingtheirmappinghistories,DJournalofMedievalHistory”41,
2015,s.273-291).
