Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Locascribendi:genezapojęcia,definicjeigraniceużyteczności
11
Ciągleaktualnejestpytanieomożliwośćzastosowaniadyskursuprzestrzenne-
godozjawiskcharakterystycznychdlakulturypisma,takichjaktworzenietekstów
pisanych,ichcyrkulacjaczyichprzechowywanie.Itenpomysłeksplorowanojużod
bardzodawna,chociażanglosascyiniemieccyliteraturoznawcylansująodkońca
latdziewięćdziesiątychubiegłegostulecianarracjęłączącąDtekstiprzestrzeń”jako
nowąpropozycjębadawczą6.Natomiasthistorycyzdająsobiesprawę,iżwiększość
konceptówprzestrzennych,dotyczącychżyciatekstówpisanych,sięgaswymikorze-
niamidoprzełomuXIXiXXw.Wypracowywanojeprzedewszystkimpoto,abyzna-
leźćodpowiedźnapytanieistotnedlakażdegobadaczakulturypismawnajszerszym
znaczeniutegosłowa:wjakisposóbDwędrowały”,rozprzestrzeniałysiętakieczy
inneformygraficznepismalubrodzajetekstów?Jakieprzyczynydecydowałyoich
atrakcyjności?Dziejetychkonceptówniebyłydotejporyszczegółowoomawiane,
aprzecieżstanowiąonekolejnepunktyzwrotnenadrodzedowykształceniasiępo-
jęcialocascribendi,którebędziemystosowaćwtejksiążce.
DProwincjapisarska”,Dregionalnaszkołapisarska”
ZawykształconenajwcześniejnależychybauznaćpojęciaDprowincji”iDregionalnej
szkołypisarskiej”.Wgruncierzeczysąonezbliżonedosiebie,czasemfunkcjonują
wręczjakosynonimy.Obydwadotycząsytuacji,wktórejsilnyiwpływowyośrodek
produkcjitekstówpisanychstawałsięmodelemdonaśladowanianamniejszymlub
większymobszarze.PojęcieDszkołypisarskiej”zostałowprowadzonedoobiegu
naukowegoprzezwybitnegofrancuskiegohistorykaLéopoldaDelisle’aw1885r.,
wDzłotymokresie”pozytywistycznegoźródłoznawstwa.Analizowałonwpływ
modelupismastosowanegowdobrzeznanymskryptoriumopactwaśw.Marcina
wToursnawykształceniesięirozpowszechnienieminuskułykarolińskiejwIXw.7
Jednakprzedmiotemszerokiejdyskusjistałosiędopierowtedy,gdyniemieckiuczo-
nyHansSchubertposłużyłsięnimdobadaniacyrkulacjipismadokumentowego
(1908)8.Stwierdzenieuniformizacjipismawkatedralnychiklasztornychskrypto-
riachśredniowiecznegoLeodium(dzisiejszegoLiègewBelgii)pozwoliłomunaokre-
śleniecałegoregionumianemDprowincjipisarskiej”,którejduktbyłnatyleatrak-
cyjny,żeprzejmowałygobliższeidalszeskryptoriakościelneikancelarieświeckie.
Jakwiadomo,teoriaSchubertaijegopolemikazkoncepcjątzw.duktówzakonnych,
proponowanąwcześniejprzezOttonaPossego9,spotkałysięzdużymzainteresowa-
6
Zob.m.in.:J.Joachimsthaler,TextundRaum,DKulturPoetik”5,2005,s.243-255.
7
L.Delisle,Mémoiresurl’écolecalligraphiquedeToursauIXsiècle,Paris1885.Zob.również:
D.Ganz,Massproductionofearlymedievalmanuscripts:TheCarolingianBiblesfromTours,w:TheEarly
MedievalBible:ItsProduction,DecorationandUse,red.R.Gameson,Cambridge1994,s.53-62.
8
H.Schubert,EineLütticherSchriftprovinznachgewiesenanUrkundendeselftenundzwölften
Jahrhunderts,Marburg1908.
9
O.Posse,DieLehrevondenPrivaturkunden,Leipzig1887,passim.Wopiniitegobadacza
określonemodelepismabyłytransmitowane-rzecbymożnapoliniachprostych-wobrębie
tejsamejinstytucji,np.wobrębieDnowych”dwunastowiecznych,mocnoscentralizowanych
zakonów,którerozwinęłyodrębnydukt(cysterski,joannickiitd.).
