Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
II
9
Łódźjestmiastemodsześciusetlat,jednakjejdynamicznyroz-
wójnastąpiłwrezultacieświatowejrewolucjiprzemysłowejdopiero
wpołowieXIXwieku.Choćburzliwyiimponującytempem,niebył
torozwójharmonijny.Wyraźnienaznaczyłygokonwulsjespołeczne
ipolityczne,wynikłezrodzeniasięiwzrostuwielkoprzemysłowej
klasyrobotniczej,zupośledzeniamiastajakoperyferyjnegoośrodka
ImperiumRosyjskiego,realizującegodysfunkcyjnąspołeczniewer-
sjęnowoczesności,zaniedbanegoedukacyjnieicywilizacyjnie,długo
pozbawionegowłasnejelityintelektualnejiartystycznejoraz,choć
wmniejszymstopniu,zwieloetnicznościwłókienniczejŁodzi.Długo
wpolskiejświadomościŁódźbyłamiastemobcym:niemieckimiży-
dowskim,odległymodtradycyjnych,agrarnychwzorcówżycia,mia-
stemzinnegoświata.Właśniedlategobudziłazainteresowanie-jako
brutalnelaboratoriumkapitalizmu.Zowegozainteresowania,zpo-
trzebyopisaniazmianykulturowejispołecznej,którasięwŁodzido-
konywała,wyrosłaZiemiaobiecanaWładysławaReymonta,bodajnaj-
ważniejszałódzkapowieść,aleniejesttoprzecieżjedynyważnyutwór
związanyzmiastem.
OstatnielataprzyniosływażnepróbyopisaniafenomenuŁodzi
wcałymjegoskomplikowaniu,zperspektywyhistorycznejipolito-
logicznej,socjologicznejiantropologicznej,wreszcie-kulturolo-
gicznejiliteraturoznawczej8.Wydałomisięszczególnieinteresujące
zatrudnianochętnie,bowiembyłytaniąsiłąroboczą,zarabiałyod30%do
50%mniejniżmężczyźni.Zob.:M.Sikorska-Kowalska,Armianowoczesnych
niewolnic.RobotnicewŁodziprzełomuXIXiXXwieku,w:K.Śmiechowski
iin.,RobotnicyŁodzidrugiejpołowyXIXwiekuś,s.51,61.Por.także:M.Ma-
dejska,AlejaWłókniarek,Wołowiec2018.Wartopodkreślić,żeobrazzary-
sowanyprzezWaleńczykawprostkorespondujezwielomawcześniejszymi
reprezentacjamiliterackimirealiówłódzkiegożyciaipracy.Zob.m.in.wier-
szeMariiPrzedborskiejpoświęconepracykobiet:Prządka,Tkaczka,Jejżycie,
BŁ627-629.
8Tomiędzyinnymi:ŁódźiregionłódzkiwczasieIwojnyświatowej.
Międzywielkąhistoriąacodziennością,red.K.Radziszewska,P.Zawilski,
Łódź2011;K.Śmiechowski,Zperspektywystolicy.Łódźokiemwarszaw-
skichtygodnikówspołeczno-kulturalnych(1881-1905),Łódź2012;Łódź
