Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
WpowojennejhistoriiPolskilata1980-1981byłybezwątpieniawyjątkowe.Wielośćdo-
konującychsięzmianwróżnychdziedzinachżyciabyławówczasogromna.Trudnobyłoby
wręczwskazaćpłaszczyznyżyciaspołecznego,którenieuległywtymczasiemniejszejczy
większejprzebudowie.
LawinęzmianizwiązanychztymnadzieimilionówPolakówuruchomiłopowsta-
nieNiezależnegoSamorządnegoZwiązkuZawodowego(NSZZ)nSolidarność”.Rysujące
sięmożliwościwykorzystywałyróżneśrodowiskaspołeczneizawodowe,włączającsię
wwielkiprojektreformowaniaPolski,dotądzawłaszczonejprzezkomitetyPolskiejZjed-
noczonejPartiiRobotniczej(PZPR)ijejprzybudówki.Zawrotnąkarieręrobiływtedysłowa
nautonomia”insamorządność”.Ogromnerzeszemieszkańcówpolskichmiastiwsiupatry-
waływurzeczywistnieniusięnowegoładu,odwołującegosiędosolidarnościiautentycznej
aktywnościspołecznej,swojejprzyszłościisposobunaunowocześnieniekraju.
Rysującasięperspektywawielkiejprzebudowyirozbudzonenadziejezoczywistychwzglę-
dówszczególnieporywającemusiałybyćdlamłodegopokoleniaPolaków.Wefekcietworzyli
onikomitetystrajkowe,uczestniczyliwrozmowachzprzedstawicielamiwładz,organizowali
komórkiNSZZnSolidarność”,atakżeniezależnyruchmłodzieżowy.ChoćpowstającanSoli-
darność”niebyłaruchempokoleniowym,towartozauważyć,żejejczołowymidziałaczamibyli
ludziemłodzilubstosunkowomłodzi:ZbigniewBujak-lat26,WładysławFrasyniuk-lat26,
BogdanLis-lat28,BogdanBorusewicz-lat31,AndrzejSłowik-lat31.Osobytekierowały
ważnymistrukturamiregionalnyminSolidarności”itworzyłyjejkrajowewładze.
Zoczywistychwzględówwdążeniadouzyskaniawłasnejpodmiotowościmusiało
włączyćsięśrodowiskoakademickie.Wcześniejszepolskiedoświadczeniahistoryczne
z1956czy1968r.niepozostawiaływtymwzględziewątpliwości.Ponadtoporoku1976
studenciwmniejszymlubwiększymstopniuzaangażowalisięwdziałalnośćorganizacji
opozycyjnych
1
.Zuwaginaokreswakacyjnyowiększejaktywnościśrodowiskastudenc-
kiegomożnajednakmówićdopierowewrześniu1980r.Wyrazemzmianbyłainicjatywa
powołanianowejiniezależnejodwładzorganizacjistudenckiej,którazczasemprzybrała
nazwęNiezależneZrzeszenieStudentów(NZS)
2
.Jednocześniewartozauważyć,żeSocjali-
stycznyZwiązekStudentówPolskich(SZSP)-dotądjedynaoficjalnaorganizacjadziałają-
cawśrodowiskustudenckim-liczącsięzperspektywąpowstaniakonkurencjipolitycznej
usiłowałsięreformować,silniejakcentującswojezabieginarzeczzaspokojeniapotrzeb
socjalnychibytowychśrodowiskastudenckiego.Taswoistaucieczkadoprzoduwżadnej
mierzeniemogłapowstrzymaćpostępującejutratywpływówprzeztęorganizację.
W1980r.wPolscefunkcjonowało91szkółwyższych.Pobierałownichnaukę453,6
tys.studentów(łączniezestudentamizaocznymi).Największymiośrodkamiakademickimi
byłyWarszawa-13uczelnii75,0tys.studentów,Kraków-11uczelnii60,9tys.studentów,
Wrocław-osiemuczelnii42,7tys.studentów,Poznań-osiemuczelnii41,5tys.studen-
tów,Łódź-sześćuczelnii30,9tys.studentów,Lublinpięćuczelnii31,2tys.studentów
1Ł.Kamiński,Młodzieżwruchachopozycyjnych1980-1989,[w:]MłodepokoleniePolski,red.B.Ro-
gowska,Wrocław2000,s.32-34.
2J.Czaputowicz,WalkaolegalizacjęNiezależnegoZrzeszeniaStudentów,[w:]nJesteścienasząwielką
szansą”.Młodzieżnarozstajachkomunizmu1944-1989,red.P.Ceranka,S.Stępień,Warszawa2009,
s.261-263.
