Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
ByćmożewydawcaFAZ1,FrankSchirrmacher,któryobok
germanistykiianglistykistudiowałtakżefilozofię,nastudiach
urywałsięztychwykładów,wkażdymraziewapogeumafe-
rybyłegoprezydentaNiemiecChristianaWulfanapisałdla
swegoczasopismakomentarzpełenoburzenia.Wulfpod-
czasosławionegowywiadutelewizyjnegopróbowałosłabić
robionemuwyrzutyzwiązanezprzyjęciemkorzyścimająt-
kowychidostarczyćprzekonującegowyjaśnieniaswegoza-
chowania.Schirrmacherniewierzyłwanijednosłowotych
wybiegówinapisał:nWywiadzprezydentemwypadłtakfa-
talnie,bonieprawdziwaprzesłankasprawia,żenieprawdzi-
westajesięwszystko”
.Wywiadbyłrzeczywiściefatalny,tyle
żewlogicefałszyweprzesłankiniesprawiają,iżwszystkojest
fałszywe,leczżewszystkojestprawdziwe.nGdybyniebyło
słówka«gdyby»,tomójojciecbyłbymilionerem”-tozdanie
jestprawdziwe,mimotowkieszenianigrosza.
Zdrowyrozsądekmaproblemyzimplikacjąlogicznąnie
tylkowtedy,gdyprzesłankajestfałszywa-także,gdyjest
prawdziwa,powstajądziwneprawdziwezdania:nJeśliBer-
linjeststolicąNiemiec,toAngelaMerkeljestichkancle-
rzem”
.Obaczłonywypowiedzisąrzeczjasnaprawdziwe,
leczcomajązesobąwspólnego?Odpowiedźbrzmi-nic.
Wlogiceniechodziotreściowyzwiązekpomiędzywy-
powiedziami.Wjęzykupotocznymnjeśli…to”sugeruje
zawszezwiązekprzyczynowo-skutkowymiędzyzdaniami
podrzędnymi,leczlogicenicotymniewiadomo(więcej
natentematwrozdzialedziewiątym).
Moikoledzynamatematycerównieżnieszczególnieintere-
sowalisięlogiką.WBonn,gdziestudiowałem,wInstytucie
MatematycznymbyłteżwydziałnLogikiibadańpodsta-
1
FAZ-nFrankfurtemAllgemeineZeitung”
,niemieckiwysokonakła-
dowydziennikreprezentującypoglądykonserwatywne,wydawany
od1949rokuweFrankfurcienadMenem(przyp.tłum.).
