Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Przekonaniaspołeczne
normatywnegocharakteruprzekonań,którywiążesięzelementami
afektywnymi.Jeślipotraktowaćprzekonaniajakoszczególnegoro-
dzajutypdziałania(wyrażenieprzekonań),topomocnymożesię
okazaćaparatpojęciowyzaproponowanyprzezTalcottaParsonsa
wTeStructureofSocialAction(1966).Wedługniegonakażdytyp
działaniaskładająsiętrzyorientacje:poznawcza,katektycznaioce-
niająca(wprzypadkudziałańmotywacyjnych)lubpoznawcza,sza-
cującaimoralna(wprzypadkudziałańzorientowanychnawartości).
ChoćsamParsonsprzyznaje,żepowyższypodziałjestkonstruktem
teoretycznymiwrzeczywistościwszystkieteaspektysięprzenikają,
towartogotuprzywołaćzewzględunaistotnewłaściwościporząd-
kująceiklaryfikująceproblem.Wstrukturzeprzekonańbędęzatem
wyróżniał:1)elementykognitywne(przekonaniabazująnaobserwacji
rzeczywistości;zależąodinteresupoznawczego);2)elementyewa-
luacyjne(przekonanianietylkodotyczątego,cosłuszne/niesłuszne,
sprawiedliwe/niesprawiedliwe,właściwe/niewłaściweitp.,aleteż
bazująnaróżnegorodzajuregułach;np.przekonaniedeskryptywne,
żeobrazjestwybitnymdziełemsztuki,opierasięnakanonachmalar-
stwa);3)elementyafektywne(np.ideemogąsiępodobać,np.X-owi
podobasięidea,żewszyscyludziesąrówni;por.Parsons1951,s.4–36,47;
Parsons,Shils1951,s.58–60,69–74).Możnapowiedzieć,żetrudno
wyobrazićsobiewpełniracjonalneprzekonaniapozbawioneelementu
emocjonalnego,jakteżczysteemocjonalneprzekonaniabezżadnego
kontekstupoznawczego.WedługGinnekena(2003,s.15):
Jeśliograniczymysiętylkodofunkcjipoznawczych,zoba-
czymy,żeemocjemogąaktywowaćidezaktywowaćróżne
funkcjeiprowadzićdojakościoworóżnychstanówgotowości.
Naprzykład,dotyczytoselektywnejekspozycji;strachmoże
podwyższyćczujnośćwobecbodźcabrzegowego,którywprze-
ciwnymwypadkumógłbybyćłatwoprzeoczony.Mamydo
czynieniazselektywnąpercepcją;strachmożeautomatycznie
prowadzićnasdowyborujednejinterpretacjiniejednoznacz-
negobodźcazamiastinnej(tj.dopostrzeganiategobodźca
jakomożliwegozagrożenia).Mamydoczynieniazselektywną
17
