Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie:PRZEDMIOTIMETODA
13
Zupełnieinnypoglądnakwestięrenesansowejmagii,przedewszystkimwujęciu
GiovanniegoPicodellaMirandoli,przedstawiłStephenA.Farmer.Jegozdaniem,
należyjąbowieminterpretowaćraczejwkontekściekontemplacyjnegopoznaniain-
telektualnegoniżdoskonaleniaumiejętnościocharakterze„technicznym”.Według
FarmeraźródłemmagicznychkoncepcjiPicobyłaantycznametafizykaplatońska
iarystotelesowska,natomiastpismahermetycznenieodegraływtymwypadkuzna-
czącejroli22.
NauwagęzasługująrównieżopracowaniaPaoliZambelli,któraudowodniła,że
kwestiągodnąnaukowejanalizyjestjużsamstanbadańdotyczącyproblematyki
renesansowejmagiiihermetyzmu23.Zambellizwielkimosobistymzaangażowaniem
(czasemnawetzbytwielkim)opisujeróżnorodnewspółczesnekoncepcjeiścierające
sięopinie.Jaksądzę,pewnymmankamentemjejksiążekmożebyćjedynieto,że
autorkaniezawszezdołałazachowaćnależytydystanswczęstoskądinądsłusznej
krytyceautorówmającychpoglądyodmienneodjejwłasnych.Jejanalizarenesanso-
wychprojektówmagicznychwkontekścieówczesnejfilozofiistanowiwyrazprzeko-
nania,żebyłyoneznaczniebliższereligiiniżnauce,stądteżkrytykatezgłoszonych
przezWalkeraiYates24.WedługZambelli,wrenesansiehermetycznamagianatural-
nabyłarodzajemheretyckiejutopii,któraznalazłaswojeprzedłużeniewantropolo-
giireformacji25.
Ważnymelementembadańnadmyśląnowożytnąsąstudiapoświęconechrześci-
jańskiejKabale.WarteuwagijestprzedewszystkimopracowanieFrançoisSecreta,
którynapisałhistorięrecepcjiKabaływśrodowiskuchrześcijańskimiprzedstawił
stopniowątransformacjętychzainteresowań,prowadzącąodfilozofiiimetodyczy-
taniatekstu,wkierunkumagiiiokultyzmu26.Niewątpliwiejednąznajistotniejszych
pracwkontekściebadańnadrenesansemwogólejestksiążkaChaimaWirszubskie-
gopoświęconakabalistycznymzainteresowaniomPicodellaMirandoli27.Wirszubski
pokazałwniejmiędzyinnymi,wjakisposóbwduchuneoplatońskimmusiałyzostać
przetworzonewątkiżydowskie,abymogłysięstaćinteresującedlaPico,apotem
jegonastępców.
Wprawdzieźródła,októrychpiszę,najważniejsząrolępełniływepocerenesan-
su,alenależyprzypomnieć,żeichoddziaływaniesięgaznaczniedalej.Naznaczenie
literaturyhermetycznejwkształtowaniuformliterackich,atakżenowożytnegoświa-
22
23
Farmer1998,zwłaszczas.116–132.
Zambelli1994;idem2007.
24
Zambelliniebyłajedynymkrytykiemwarburczyków,zwłaszczawocenieznaczeniarenesan-
sowejmagii.NależałdonichtakżeKeithThomas.Zebrałonwielkimateriałporównawczy,napodsta-
wiektóregostarałsięudowodnić,żemagiawcaleniemiałatakznacznegowpływunaukształtowanie
wysokiejkultury,jakwielujegopoprzednikówchciałobywierzyć,arozwójnaukiniebyłkontynuacją
koncepcjimagicznych,tylkojejzaprzeczeniem.Obszernie(idośćkrytycznie)tezyThomasaomawia
Tambiah2007,s.31–38.
25
Zambellipokazała,żenajważniejsimagowierenesansowi,doktórychzaliczyłaAgryppęvon
NettesheimorazJohnaDee,bylireprezentantamikręgureformacji,Zambelli2007.
26
27
Secret1964.
Wirszubski1989.
