Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Teoriezastępowalnościpokoleń
21
prawdopodobieństwzgonuwedługwiekuiprawdopodobieństwuro-
dzeniadzieckawedługwiekumatki.
Procesobniżaniasięumieralnościirodnościzapoczątkowanyzo-
stałwdrugiejpołowieXVIIIwiekuweFrancjiinapoczątkuXIX
wiekuwAnglii,anastępnieobejmowałcorazwięcejspołeczeństw
europejskichipozostałychkontynentów.Zpewnymprzybliżeniem
możnaprzyjąć,żewkrajachobecniewysokorozwiniętychproces
przejściademograficznegozakończyłsięwtrzeciejdekadzieXXwie-
ku:EuropaZachodniaiPółnocna,AmerykaPółnocna,Australia
iNowaZelandia.WkrajachEuropyŚrodkowejiWschodniejoraz
wJaponiiprocestenzakończyłsięwszóstejdekadzieXXwieku,
awChinachwdziewiątejdekadzieXXwieku.Wkrajachrozwijają-
cychsięprzejściedemograficznerozpoczęłosiędopierowdrugiejpo-
łowieXXwieku.WprognozachONZzakładasięzakończenieproce-
suprzejściademograficznego:wAmeryceŁacińskiej–wpierwszej
dekadzieXXIwieku,wAfryce–dokońcatrzeciejdekadyXXIwie-
ku,wpozostałychkrajachAzji–takżedokońcatrzeciejdekadyXXI
wieku.Napodstawieanalizytegoprocesu,zaobserwowanojedno-
cześnie,żeprzejściedemograficznetrwakrócejimpóźniejsięrozpo-
czynaiimkrajesąmniejsze.Przykłademtakiejsytuacjibyłykraje
CentralnejiWschodniejEuropy[Kotowska,Jóźwiak,2003].
Wysokieciągletempoprzyrostunaturalnegoludnościwwielure-
gionachpowoduje,żewskaliglobalnejtrwajeszczeprocesprzejścia
demograficznego,oczymtakżeświadcząokresypodwajaniasięlicz-
byludnościświata.Szacunkiliczbyludnościświatawrozwojuhi-
storycznymukazująoczywiściewielkościprzybliżone,alesątowy-
starczającepodstawyabytwierdzić,żewskaliglobalnejdynamika
demograficznaprzedprzejściemdemograficznymbyłabardzosłaba:
napoczątkunaszejeryliczbaludnościwynosiłaprawdopodobnie
270-330milionówosób,wXVwieku440-540milionów,awpołowie
XIXwiekuosiągnęłaokoło1,2miliardaosób,cooznaczajejpodwo-
jeniewokresieokołoczterystulatprzedpierwszymprzejściemdemo-
graficznym[McFals,cyt.za:Balicki,Frątczak,Nam,2003,27].Ko-
lejnepodwojenieliczbyludnościświatanastąpiłowokresiedopołowy
XXwieku,awięcwokresiestulatdo2,5miliardaosób,anastępne
