Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
CzęśćI.Współczesneteoriedemograficzne–perspektywyzastosowań
–wciągutrzydziestusiedmiulat,kiedyliczbaludnościświataosiąg-
nęła5miliardówosób(1987rok).NapoczątkuXXIwiekuliczbalud-
nościświataprzekroczyła6miliardówosób.Trudnoprzewidzieć,czy
nastąpijeszczekolejnepodwojenieliczbyludnościświata,chociaż
prognozademograficznaBankuŚwiatowegozakładatakąmożliwość
naprzełomieXXIiXXIIwieku(10-11miliardówosób),awięcpo
okresiedłuższymniżstolat[Romaniuk,1996,3].Interwałyczasowe
podwajaniasięliczbyludnościświatadowodzą,żeobecnienastępuje
spowolnieniedynamikidemograficznejwskaliświata,aletymrazem
przedewszystkimzpowodumalejącejrodności,cocharakteryzuje
drugietappierwszegoprzejściademograficznego.
Rozpatrzmyterazpróbywyjaśnieniauwarunkowańprocesupierw-
szegoprzejściademograficznego,któreodwołująsiędoczynników
ocharakterzespołeczno-ekonomicznym.
Wydajesię,żepodstawowymargumentemzaprzyjęciemhipotezy
owystępowaniunaturalnegosystemudemograficznegoprzedrozpo-
częciemprocesuobniżaniasięumieralnościirodnościsądwazja-
wiska:utrzymywaniesięwskaliglobalnejprzezbardzodługiokres
czasupłodnościnaturalnejprzedewszystkimwspołecznościachpo-
wiązanychzrolnictwem,amimotegowystępowaniepowolnego
wzrostuliczbyludnościświatazpowoduwysokiegopoziomuumie-
ralnościdoczasurozpoczęciaprzejściademograficznego.Należyprzy
tympamiętać,żepojęciepłodnościnaturalnejjestkategoriąspołeczną
inieoznaczawcalebiologicznejzdolnościkobietydourodzeniaokre-
ślonejliczbydzieciwcałymokresieprokreacyjnym.Płodnośćnatu-
ralnawdanejspołecznościjestbowiemzdeterminowanagłównie
trzemaczynnikami:wiekiemwstępowaniawzwiązkimałżeńskie,nie
praktykowaniemantykoncepcjiiokresemkarmienianiemowlęcia
piersią.Sątozjawiskauwarunkowanespołecznie.H.Leridon[Demo-
graphy,2006,vol.1,476]wykazałnaprzykład,że–przyzałożeniu
niewystępowaniaumieralnościirozwodówwokresieprokreacji–
wsytuacjiwczesnegozawieraniamałżeństw(19lat)ikarmienianie-
mowlęciapiersiąśrednioprzezokres15miesięcy,płodnośćnaturalna
wynosiprzeciętnie10,3dzieckanajednąkobietę.Wczasachwspół-
czesnychtakipoziompłodnościwkrajachzamożnychpraktycznienie
