Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Teoriezastępowalnościpokoleń
25
zwłaszczawgroniedemografówhistoryków.Wrezultacieszeregu
badańpojawiłosięwielehipotezdotyczącychwystępowaniazjawi-
skaregulacjiurodzeńiświadomiekształtowanychprzezmałżonków
odstępówintergenetycznychwokresiepoprzedzającympierwszy
etapprzejściademograficznego,znaczeniakulturowychiekonomicz-
nychczynnikówobniżaniasiępłodności,atakżezróżnicowaniaza-
chowańprokreacyjnychwspołecznościachlokalnychizawodowych.
Wzwiązkuztympojawiłasięnawetwątpliwośćdotyczącatezy
owspólnymeuropejskimdoświadczeniuspadkupłodności[Szołty-
sek,2006,20].
W1987roku,DirkJ.vandeKaaopublikowałwbiuletyniedemo-
graficznympracęzatytułowaną:Europe’sseconddemographictrans-
ition.Przedstawiłwniejobszernąargumentacjęempiryczną,która
uzasadniahipotezęoutrwalaniusięwEuropieprocesuzawężonejza-
stępowalnościpokoleń[vandeKaa,27]:
•
wEuropiePółnocnejiZachodniejodkońcalatsześćdziesiątych,
•
wEuropiePołudniowejoddrugiejpołowylatsiedemdziesiątych,
•
wEuropieŚrodkowejiWschodniej–koniecXXwieku.
R.Lesthaege(1991)charakteryzowałtenproceszwracającprzede
wszystkimuwagęnawzrostprzeciętnegowiekuzawieraniapierw-
szychmałżeństwispadekichczęstości,częsterozwody,rozpowszech-
nianiesięzwiązkówkonsensualnych,starszywiekkobietrodzących
pierwszedziecko,awrezultacie–obniżeniepłodnościdopoziomu,
którypowoduje,żepokoleniadziecisąmniejliczneniżpokoleniaich
rodziców[Kotowska,1999,13].
Szerokadyskusjanaduwarunkowaniamiprocesuzawężonejzastę-
powalnościpokoleńdoprowadziłanawetdowysunięciahipotezy,że
drugatransformacjademograficznawEuropiemożebyćsymptomem
uniwersalnejprawidłowościwsekularnymrozwojuludnościświata.
Podkreślasięzarazem,żewjejtokuindywidualnedecyzjematrymo-
nialneiprokreacyjnemajądecydująceznaczenieizależąodoceny
własnychmożliwościiograniczeń[Pinneli,Hoffman-Nowotny,Fux,
2001,38].Głównychczynnikówpostawizachowańgeneratywnych
upatrujesięprzedewszystkimwzmianachstrukturspołecznych,
wzorcówkulturowychipostępietechnologicznymwzmodernizowa-
