Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Rozdziałpierwszy:Uwagiometodzie
Wniniejszejpracy,podejmującejtematludyczności53wliteraturzesta-
ropolskiej,interesująnasszczególnieteaspektyteoriiBachtina,któreów
badaczodnosiłdoszesnastowiecznegodziełaRabelais’go.Karnawałto
przecieżformazabawy,znajdujeodzwierciedleniewtekstachliterackich.
Pojęcieliteraturyflskarnawalizowanej”54możnaodnieśćdowieluutworów,
zwłaszczatychzprzełomuXVIiXVIIstulecia.Nagruncierodzimymzwy-
kłosięjeokreślaćjakoflutworymięsopustne”
,tworzonewwieluwypadkach
przezanonimowychrybałtów.
Nieoddziświadomo,żerosyjskiautorksiążkioprozieFranciszka
Rabelais’goniedoprecyzowałdostatecznienaukowychpojęć,którewswej
pracystosował,zatemjegoteoriepodatnesąnaskrajnenieraz,zwłaszcza
gdychodziokontekstideologiczny,interpretacje550Wzasadzietekstnauko-
wy,także(amożewszczególności)zdziedzinyhumanistyki,powinienod-
znaczaćsięmożliwienajściślejsząprecyzją.Wydajesię,żejegoflotwartość”
,
FranciszkaRabelais’goakulturaludowaśredniowieczairenesansu.Przeł.A.iA.Goreniowie.
Oprac.,wstęp,komentarzeiweryfikacjaprzekładuS.Balbus.WydawnictwoLiterackie,
Kraków1975,s.5–56.Zob.Teoriakarnawalizacjiś(por.zwłaszczaartykułyAnnySkuba-
czewskiej-Pniewskiej,ViolettyWróblewskiej,AndrzejaStoffa,RyszardaBieńkowskiego
wniniejszymtomie).
53
Podkreślasięnieraz,żekarnawałstanowiformęzabawy,ateoriaBachtina
flwwielupunktachzbiegasięteżzteoriamigier”(A.Skubaczewska-Pniewska:Teo-
retycznoliterackieiświatopoglądowe„sąsiedztwa”teoriikarnawalizacjiliteratury.W:Teoria
karnawalizacjiś,s.71).Por.też:H.Bausinger:Kontekstyuczestnictwawkarnawale.Tłum.
W.Dudzik.W:Karnawał.Studiahistoryczno-antropologiczne.Wybór,oprac.iwstępW.Du-
dzik.WydawnictwaUniwersytetuWarszawskiego,Warszawa2011,s.271–280;V.Turner:
Karnawał,rytuałizabawawRiodeJaneiro.Tłum.I.Kurz.W:Karnawał.Studiahistoryczno-
-antropologiczneś,s.293.
54
PrzypomnijmyBachtinowskieujmowanieflkarnawalizacjiliteratury”:flKarnawał
wytworzyłwłasny,bogatyjęzykkonkretno-zmysłowychsymboliodzłożonychmasko-
wychigrzyskdoodrębnychkarnawałowychgestów[ś]Językategoniedasięprzełożyć
namowęsłowną[ś]możliwejestjednakpewnetransponowaniegonapokrewny,rów-
nieżkonkretno-zmysłowyjęzykobrazówartystycznych,czylinajęzykliteratury.Takie
transponowaniekarnawałunajęzykliteraturynazywamykarnawalizacją”(M.Bachtin:
ProblemypoetykiDostojewskiego.Przeł.N.Modzelewska.PaństwowyInstytutWydawni-
czy,Warszawa1970,s.188).Zob.też:A.Skubaczewska-Pniewska:Teoriakarnawalizacji
literaturyMichałaBachtina.W:Teoriakarnawalizacjiś,s.15–48.
55
Badaczepisalioflukrytymidealizmie”Bachtina,ojegojęzykuflEzopowym”
,któ-
rypozornietylkozostałflprzyprawionyterminologiąsocjalistyczną”ipraceuczonego
jedyniesprawiająwrażenieprawomyślnych,albowiem,jakpisałM.Starienkow:flPod
osłonąsocjologiiidealizmwkradasiędoliteraturoznawstwa,abyotwarciewalczyć
zmarksizmem”;zdarzałysięjednakskrajnieodmienneinterpretacjeBachtinowskiejteo-
rii,któreuznawałyjązanaukowąfikcję,podporządkowanąpropagandzieideologicznej,
zob.A.Skubaczewska-Pniewska:Teoretycznoliterackieiświatopoglądowe„sąsiedztwa”ś,
s.69inast.OpinięStarienkowacytujęza:ibidem,s.69.Wniniejszejpracyodcinam
sięodwszelkichflideologizujących”interpretacji.
