Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KATARZYNAMELLER
Napolskimgruncieszczególnieinteresującyjestpoczątekrefor-
macji,okresnazywanynietrafnienkryptoreformacją”
.Ruchreforma-
cyjnyzabarwionyideamiluteranizmurozwijałsięprzecieżzrosnącą
intensywnościąod1517r.,nieprzybrałjednakodrazustałychform
organizacyjnych,któreskrystalizowałysiędopierowlatach50.XVIw.
Kaznodzieje,tacyjakAndrzejSamueliJanSeklucjanwPoznaniu,
JakubzIłży,JanzKoźmina,MarcinzOpoczna,FeliksKrzyżakwKra-
kowie,WawrzyniecNiezgodaiAbrahamKulwiećwWilnie,domini-
kaninJakubKnade,karmelitaMatthiasBienwald,franciszkaninAlek-
sanderiJanBonfeld,JanBoschenscheinwGdańsku,iwieluinnych
działałonajzupełniejjawnie(choćspotykałyichrepresje),podob-
niekapłanirozdającykomuniępoddwiemapostaciami,kolporterzy
importowanychzNiemiec,Królewca,Wrocławiaulotekantypapie-
skichidrukówreformacyjnych;towjawnychzwolennikówreformy
iichdziałaniawymierzonebyłykrólewskieedyktyantyreformacyjne,
toruńskiz1520r.ikrakowskiz1523r.,którepotwierdzająniepokojące
zwierzchnośćrozprzestrzenianiesięideireformacyjnych.
Luterańskiepoczątkireformacjiniebyłysplątanejeszczezeszla-
checkimrepublikańskimprogramempolitycznymiruchemegzeku-
cyjnym,którymotywowałwyborywyznaniowewpóźniejszychdzie-
sięcioleciach.Literaturaluterańskazlat40.i50.XVIw.jestnośnikiem
nowychideiiwartości,któreuwidaczniająsięnatlezastanejtradycji
wyraziściejaknigdypóźniej,uderzaautentyzmemnowegomyślenia
owierzeiKościele,śmiałymoddaniemjęzykowiwernakularnemuipro-
fanomtematykireligijno-konfesyjnej.Sprawykościelno-wyznaniowe
stałysiębodajporazpierwszywEuropie(izarazemostatni?)przed-
miotempublicznegodyskursu.Ówczesnapopularnośćdialogujako
gatunkuijegospecyficzny,niepolemicznycharaktersymptomatyczne.
ZarównoJanaSeklucjanaStudent,Rozprawaoceremoniachaustawach
kościelnych,Rozmowaszatanazgrzesznikiem,jakutworykatolików:Sta-
nisławaSzczodrkowicaRozmowapielgrzymazgospodarzemoniektórych
ceremoniachkościelnych(1549)ianonimowaProstychludziwwierze
nauka(ok.1550)prezentujązwyczajnychludziwzwyczajnychsytu-
acjach,przynrozmowachprzystole”otym,jakbyćdobrymchrześcija-
ninem,jakieznaczeniedlazbawieniamauczestniczeniewceremoniach,
dlaczegokomuniiudzielasiępodjednąlubdwiemapostaciami,oBiblii,
~10~